چگونه کودک خوش اخلاق داشته باشیم؟
چگونه کودک خوش اخلاق داشته باشیم؟
نویسنده ارسطو رضایی
بسیاری از والدین تصور می کنند که برای داشتن کودک خوش اخلاق باید از او تعریف وتمجید کرد
حتماً تعجب میکنید اگر بگویم تعریف کردن خوش اخلاقی کودک را از بین میبرد!1
والدین خیال میکنند که هر چقدر بیشتر از او تعریف کنم و او را تحسین کنم خوش اخلاقی کودکم افزایش پیدا میکند اما این واقعیت ندارد!
چرا تعریف کردن من از کودکم باعث رشد کودک خوش اخلاق نمی شود؟
علتش این است که بیشتر کودکان در ذهنشان نقشهها و آرزوهای شیطانی برای پدر و مادرشان دارند, تعریف و تمجید کردن شما با این ذهنیت آنها از خودشان جور در نمیآید و از اینجا آشفتگی عاطفی شروع میشود.
تعریف کردن اصولی دارد
بعضی از والدین خیال میکنند که باید از فرزند خود تعریف کنیم, و بی جهت اورا تائید کنیم تا کودک خوش اخلاق شکل بگیرد
ولی ستایش و تعریف و تمجید بیجا میتواند باعث ایجاد طوفان عاطفی و بدرفتاری بشود اما چطور وچرا؟
خیلی از کودکان گاهی در ذهن خودشان آرزوهای بدو شیطانی برای پدر و مادرشان وگاهی برادر یا خواهرشان میکنند
مثلاً ممکن است که در ذهن خودشان فکر کنند که کاش پدر و مادر من بمیرند یا کاش دست پدرم بشکند.
وقتی که از پدر و مادر خود ناراحت و عصبانی هستند ,ممکن است که این آرزوها را در ذهن خود ناخواسته داشته باشند و یا این تصاویر را در ذهن خود بسازند
گاهی هم امیالی دارند که خیال میکنند خیلی زشت و غیراخلاقی است, مثلاً نسبت به محارم خود تصویرسازی جنسی میکنند و یا بعضی از کودکان تحریکپذیری جنسی زیادی دارند
و با خودشان فکر میکنند که این تمایلات غیراخلاقی و غیرقابلقبول است, در این صورت وقتی که پدر و مادر به کودک میگویند: تو چقدر پسر خوبی هستی!قربون پسر خوبم برم من
شاید او این حرف را قبول نکند,چرا؟
چون در ذهن خودش با خودش میگوید؛ ولی من پسر بدی هستم ، چون که آرزو کردم که پدر و مادرم بمیرند یا اینکه مثلاً دست پدرم بشکند یا من پسر بدی هستم چون با دیدن دختر یا پسر همسایه یا بعضی از آشناهایم تحریک جنسی شدم
او از دیدگاه خودش نمیتواند خوب باشد چون که چند روز پیش درباره خانوادهاش آرزوی بدی کرده بود
یا تخیلات و امیال جنسی داشته است
مثلاً شاید با خودش فکر کرد؛
کاش داداشم مریض بشه بره بیمارستان تا هیچ کس بهش توجه نکنه!
به همین دلیل با وجود این که از او تعریف میکنید او رفتارهای بدی از خودش نشان میدهد.
حتما این ضرب المثل را شنیدید که می گویند
وقتی که از یک میوه خوب تعریف کنیم نخاله از آب در میآید.
خیلی از پدر و مادرها میگویند درست بعد از اینکه من از فرزندم به خاطر اخلاق و رفتار خوبش تعریف کردم ,شروع کرد به بد رفتاری و وحشی بازی در آوردن
آیا این یعنی که هرگز نباید از کودکانمان تعریف کنیم؟
نه! اینطور نیست ،بلکه تعریف کردن مانند آمپول پنیسیلین نباید همین طوری استفاده شود
بلکه باید اصولی را رعایت کرد.وقتی که میخواهیم پنیسیلین تزریق کنیم ابتدا در باره حساسیتها پرس و جو میشود.
درباره داروهای احساسی هم وضع به همین صورت است, در صورتی باید تعریف و تمجید کنیم که تلاش و کار موفقیتآمیزی در کار باشد
ما کار و تلاش و عمل کودک را مورد تعریف و تمجید قرار میدهیم و نه شخصیت او را
مثلاً اگر پسرتان در تمیزکاری خانه به شما کمک کند میتوانیدبه جای اینکه به او بگویید؛
تو چقدر پسر خوبی هستی
بگوئید؛چقدر خوبه که توی کار خونه بهمن کمک میکنی!
تعریف کردن باید مانند آیینه, تصویری از عملکرد واقعیش را به او نشان بدهد,نه اینکه تصویری مبهم باشد
زیرا او تصویری ذهنی از خودش در ذهن خود دارد و این تصویر با تصویر ذهنی او جور در نمیآید.
دختر یکی از دوستانم در کارهای خانه به او کمک میکرد ,خانه بههمریخته بود و او لباسها و وسایلی را که بههمریخته بود داخل سبد میگذاشت.مادرش گفت:
خانه خیلی بههمریخته بود فکر نمیکردم که بشود انقدر زود تمیزش کرد, تو بهمن کمک کردی که من این خونه رو مرتب کنم خیلی خوب شد که این کمک رو بهمن کردی!
این تعریف باعث میشود که فرزند بابت تلاشهایش و عملکردش احساس خوبی داشته باشد
و به خاطر این کارها احساس غرور و خوش اخلاقی کند.
حالا اگر مادرش بدون مقدمه همین طوری پنیسیلین را تزریق میکرد و به او میگفت:
تو چه دختر خوبی هستی! تو کمک دست من هستی! اگر تو نبودی مامان چیکار میکرد تنهایی!؟
این نوع تعریف و تمجید کودک را میترساند و در او اضطرابی ایجاد میکند.
کودک نگران هست که نکند که روزی خوش اخلاق وخوب نباشد و با خودش فکر میکند که شاید نتوانم خوش اخلاق و خوب باشم.
به همین دلیل نگران میشود و میترسد که مبادا دستش رو شود چون که آدمها نمیتوانند همش خوش اخلاق باشند و کودک شما هم بخواهیم یا نخواهیم گاهی افکار بدی در ذهن خود دارد
وخیالات بدی دارد و رفتارهای بدی نشان میدهد( همانطور که ماهم در.ودکی اینطور بودیم)
چون شما با این حرفها به او این پیام را دادید که:
بایدهمشیه ک.دک خوش اخلاق باشی!
واو همیشه نگران این هست که مبادا بد به نظر بیاید و به همین دلیل خیلی وقتها قبل از این که دستش رو بشود به جرمش اعتراف میکند و کاری میکند که شما فکر کنید بد است
تا خیالش راحت شود.بعضیها هم ممکن است که به دنبال تعریف و تمجید مادر بدوندیعنی بهمن بگو چیکار کنم تا از من تعریف کنی؟( یعنی عزت نفسشان به دیگران وابسته میشود)
وطرحواره پذیرش جویی وجلب توجه درآنها شکل می گیرد
طرحواره پذیرش جویی وجلب توجه چیست؟
بنابراین چه بد رفتاری کنند و چه نکنند این تعریف و تمجید نابجا و نادرست با هدف رشد کودک خوش اخلاق به او صدمه میزند.
تعریف و تمجید مستقیم از شخصیت کودک مانند نور مستقیم خورشید باعث تولید ناراحتی میشود و برای کودک خیره کننده است.
به همین دلیل بسیاری از افراد وقتی که از آنها خیلی تعریف میکنیم خجالت میکشند و حداقل بخشی از این تعریف را نمیپذیرند
آنها با خودشان فکر میکنند که پدر و مادر من حتماً خنگ هستند که مرا آنقدر عالی میدانند.
بنابراین ما مستقیم از کودک تعریف نمیکنیم چون که مانند نور خورشید چشم او را می زند بلکه ما طوری حرف میزنیم که او اینطور استنباط کند و خودش را در آینه ببیند.
من در اینجا چند نمونه از روش درست تعریف و تمجید درست و نادرست از کودک را در جدول زیر آورده ام
تعریف کردن درست | نتیجهای که کودک میگیرد | تعریف کردن غلط |
مرسی که کمک کردی ماشین را شستیم ماشین خیلی خیلی تمیز شد | من کار خوبی انجام دادم از کار من قدردانی کردند | تو بهترین پسر دنیایی |
از اینکه خونه رو تمیز کردی خیلی خوشم اومد خیلی خوب تمیزش کردی خیلی قشنگ شد | من خیلی خوشسلیقه هستم و کارهایم را تمیز انجام میدهم | تو همیشه باسلیقه هستی |
این انشایی که نوشتی خیلی خوب حرفهای تو را بهمن فهماند | نوشتن من خیلی خوب است خوب مینویسم | تو به اندازه سن و سالت نویسنده خوبی هستی |
غذا را به خوبی آماده کردی از چیدمان میز خوشم میآید | من فرد توانمندی هستم | تو پسر خیلی خوبی هستی |
پس:
۱_ باهدف داشتن کودک خوش اخلاق از شخصیت کودک تعریف نکنید بلکه از رفتارش تعریف کنید.
۲_ تعریف کردن مانند پنیسیلین است.
۳_ اگر مستقیم تعریف کنید مانند آفتاب چشم او را میزند اگر می خواهیدکودک خوش اخلاق داشته باشید طوری تعریف کنید که خودش نتیجه بگیرد
برای دریافت مشاوره های علمی در زمینه های مختلف یا شرکت در کارگاه ها و خرید بسته ها در ساعت کاری (از 9صبح تا 18 همه روزه به جز روزهای تعطیل) باشماره های زیر تماس بگیرید یا در واتساپ یا تلگرام پیام بگذارید.
اگر خارج از کشور هستید و یا با ارسال تیکت راحتتر هستید از طریق فرم زیر برای ما پیام بگذارید ما در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
درباره ارسطو رضایی
مرکز روانشناسی خود بیداری آموزش به دانتشجویان روانشناسی و روانشناسان و خانواده ها
نوشتههای بیشتر از ارسطو رضایی
دیدگاهتان را بنویسید