طرحواره رهاشدگی چیست؟
طرحواره رهاشدگی یا تله رهاشدگی یک باور است که در آن افراد احساس رهایی و طرد شدن از سوی اطرافیان و ترس زیاد از از دست دادن افراد مهم زندگی خود را تجربه میکنند.
انواع رهاشدگی
رهاشدگی مبتنی بر وابستگی در زمان کودکی، زمینهای برای پرورش طرحوارههای رهاشدگی و وابستگی در آینده فراهم میکند. رهاشدگی مبتنی بر فقدان یا بیثباتی، ناشی از شرایط ناپایدار و اتفاقات ناگوار در زمان کودکی است که تاثیر گذاری بر رفتار و روابط آینده فرد دارد.
درمان طرحواره رهاشدگی
برای درمان طرحواره رهاشدگی، استفاده از روشهایی مانند طرحواره درمانی و تکنیکهایی از جمله نقاط مغزی موثر است که افراد را در غلبه بر الگوهای فکری و رفتارهای ناسازگار با تجربیات اولیه کودکی کمک میکند و آنها را به الگوهای سالمتری هدایت میکند.
طرحواره رهاشدگی چیست؟
سلام، من ارسطو رضایی هستم روانشناس بالینی، در این مقاله به صورت کامل می خواهم در مورد طرحواره رهاشدگی در 11 بخش توضیح دهم، از شما می خواهم صبور باشید و به صورت کامل و با حوصله این نوشته را مطالعه کنید، پادکست را بشنوید، ویدئو را ببینید، تست طرحواره رهاشدگی را اجرا کنید، علائم این طرحواره را بشناسید، مثال ها را بخوانید و در انتها در مورد روش درمان طرحواره استحقاق توضیح خواهم داد.
1_ پادکست طرحواره رهاشدگی
2_ویدئوی مربوط به طرحواره رهاشدگی
در ویدئوی زیر مفصلا در مورد طرحواره رها شدگی توضیح داده ام، برای مشاهده ویدئو فیلترشکن خود را خاموش کنید
3_طرحواره رهاشدگی چیست؟
بعضی از افراد مبتلا به تله رها شدگی دائما نگرانند که نزدیکترین افراد خود (مادر، پدر، خواهر، همسر) را به شکلی از دست بدهند، بنابراین به طور دائم مضطرب هستند و یا ترس از رهاشدن دارند و گوش به زنگ علامت های ترک شدن هستند.
احساساتی که معمولا این بیماران در هنگام جدایی (چه واقعی باشد و چه خیالی) تجربه می کنند،اضطراب و افسردگی طولانیست، این افراد وقتی که نزدیکانشان آنها را (حتی موقت) تنها می گذارند، عصبانی می شوند و در حالت شدیدتر این هیجانات به حالت وحشت، خشم و عزاداری نمود پیدا میکند.
اگر شما گرفتار طرحواره طرد و رهاشدگی هستید، ممکن است یکی از رفتارهای زیر را انجام بدهید:
- نسبت به همسر، نامزد یا پارتنر خود احساس مالکیت و حسادت می کنید و به همین دلیل، دائماً تمام روابط او را کنترل می کنید و دائما می خواهید از حال او باخبر شوید و یا در هر رفتار او، نشانه ای از اینکه می خواهد شما را رها کند می بینید و نسبت به جدایی های معمولی هم واکنش شدید نشان میدهید، مثلا همسر شما با دوستانش بیرون می رود شما بهم می ریزید، به یک مسافرت کاری می رود شما بهم می ریزید، به مادرش سر می زند شما بهم می ریزید.
- این رفتارها خودش سبب میشود که او از شما خسته، زده و فراری می شود و به این صورت شما واقعا رها می شوید غافل از اینکه خودتان دارید این شرایط را باز آفرینی می کنید از طرفی هم احساس می کنید دست خودتان نیست و نمی توانید جلوی خودتان را بگیرید.
- گاهی هم از البته آن طرف بوم می افتید، یعنی محبوب شما هرچقدر به شما ابراز علاقه میکند، شما خودتان را به بی تفاوتی میزنید، در اینجا هم مخاطب شما چون پاسخی از ابراز علاقه های خودش نمی گیرد خسته می شود و شما را رها می کند.
- ودر هر صورت، شما از چیزی که می ترسید سرتان می آید، غافل از اینکه طرحواره طرد و رهاشدگی شما باعث شده که رفتاری کنید که رها شوید، گویا این سرنوشت شماست.
- وقتی که طرحواره رهاشدگی یا طرحواره طرد شدگی در شما فعال می شود طوری اوضاع را مدیریت میکند که نتیجه آن جدایی است.جدایی به خودی خود برای همه دردناک است اما وقتی که با طرحواره رهاشدگی مخلوط شود، ترس، اضطراب شدید و عصبانیت نیز به آن می چسبد و این باعث میشود که احساس های متضاد و غیرقابل تحمل به سراغ شما بیاید.
- اگر شما متوجه شدید که گرفتار طرحواره طرد شدگی هستید، احتمالا کاملاً با این احساس های متناقض و غیرقابل تحمل آشنا هستید.
وقتی که برای شما طرد شدن و رها شدن اتفاق میافتد ابتدا به شدت وحشت می کنید، درست مانند کودکی که در یک بازار شلوغ مادرش را گم کرده و با ترس و شدت آشفتگی و نگرانی و گریه، به دنبال مادرتان به راه می افتد، به شدت آشفته می شوید نمی دانید مادر شما کجاست در بین جمعیت آشفته این سو و آن سو با ترس و وحشت جستجو می کنید، لحظه به لحظه این وحشت با اضطراب بیشتر همراه می شود و وحشت شما بیشتر می شود این احساس روزها و ساعت ها دست از سر شما بر نمی دارد. - ممکن است نتوانید بر اثر این آشفتگی و اضطراب بخوابید تا اینکه به مرور زمان کم کم این احساس کاهش می یابد و شکست را می پذیرید و بعد برای تنهایی خودتان عزادار و ماتم زده می شوید طوری که انگار هیچ وقت طرف مقابلتان را نخواهید دید این ماتم زدگی زمینه را برای افسردگی آماده می کند، اگر هم فردی که شما را ترک کرده دوباره برگردد، از دست او عصبانی هستید دلیل این عصبانیت این است که چرا شما رو ترک کرد و یا چرا اینهمه به او محتاج و وابسته هستید؟
بعضی از افراد بهشدت از تنها شدن و رها شدن میترسند و ممکن است شما هم جزو این دسته از افراد باشید، ممکن است بسیار نگران باشید مبادا افرادی که آنها را دوست دارید شما را ترک کنند و یا بمیرند.
یکی از مراجعین من (ارسطو رضایی) خانمی بود که ذهنش دائماً درگیر این بود که مباد شوهرش الآن که پشت فرمان است ناگهان تصادف کند یا پسرش را در حادثهای از دست بدهد.او گرفتار تله رها شدگی بود.
ممکن است دائماً ذهنتان درگیر این باشد که مبادا دیگران مرا فراموش کرده باشند و من را به حال خودم رها کند و به همین دلیل به دیگران وابسته هستید. دائماً با دیگران در ارتباط هستید، زیرا میخواهید بدانید که آیا دارند به شما فکر میکنند یا نه؟ کجا هستند و چهکاری میکنند؟
ممکن است احساس کنید هیچکس را ندارید، ممکن است زمانی که به روابطتان نگاه میکنید میبینید که همیشه باکسانی در ارتباط بودهاید که افراد متعهدی نبودهاند.
کسانی که طرحواره رهاشدگی دارند شدیداً با خودشان فکر میکنند که دیر یا زود افرادی که برایشان مهم هستند آنها را رها میکنند و او تنها میماند. بیشترین احساسی که به سراغشان میآید احساس تنهایی و بیپناهی و آشفتگی و ناامیدی است، حتی اگر اوضاع هم درست باشد باز هم این نگرانی را دارند که همسرشان، محبوبشان و یا نامزدشان آنها را رها کند، برایشان خیلی سخت است که باور کنند دیگران در کنارشان میمانند.
معمولاً این طرحواره زمانی شکل میگیرد که شما هنوز زبانتان را باز نکردهاید، این طرحواره قبل از اینکه شما قادر باشید حرف بزنید در شما شکل میگیرد. به همین دلیل کسانی که این طرحواره را دارند وقتیکه با ما صحبت میکنند میگویند که نمیدانم چرا اینطور هستم؟ آنها میگویند که من همیشه تنها هستم. هیچکس مرا دوست ندارد و من از تنهایی میترسم و چون این طرحواره در کودکی شکلگرفته است، قدرتش هم بسیار بسیار زیاد است.
تله رها شدگی در روابط صمیمی بسیار فعال میشود، اگرچه در روابط معمولی و سطحی اصلاً کسی متوجه نمیشود که این طرحواره را دارند. مرگ، جدایی، طلاق، جداییهای کوتاهمدت و خبر نگرفتن دوستان باعث میشود که تله رها شدگی فعال شود.
4_ انواع طرحواره رها شدگی چیست؟
طرحواره رهاشدگی دو نوع است:
- تله رهاشدگی وابسته
- تله رهاشدگی بیثبات.
کسانی که تله رهاشدگی وابسته دارند باید حتماً یکی در زندگیشان باشد و اگر نباشد اصلاً نمیتوانند احساساتشان را تحمل کنند؛ اما کسانی که طرحواره رهاشدگی بیثبات دارند میتوانند مدت زیادی تنها بمانند. آنها وارد روابط صمیمی نمیشوند؛ زیرا میترسند که صدمه ببینند.
5_مثال برای نقش طرحواره رهاشدگی
یکی از بیماران من (ارسطو رضایی) با نام فرضی فاطمه که شوهری با ثبات داشت و رابطه خوبی هم داشت به من گفت: من از ارتباط با همسرم راضی نیستم، زیرا همه چیز و روشن و مشخص است او انسانی است که هیچ ماجراجویی در رفتارهای او نیست، خلق بالا و پایین نمی رود,، همیشه یه جور است، نمیدانم چرا از او خوشم نمی آید و جذابیتی ندارد.
فاطمه در کودکی در خانوادهای رشد کرده بود که والدینی دمدمی مزاج و غیرقابل پیش بینی داشت و به همین دلیل همسر او که قابل پیشبینی و با ثبات بود و برای او جذابیتی نداشت.
بنابراین اگر که شما گرفتار طرحواره طرد و رهاشدگی باشید، کسانی برای شما جذاب هستند که پر از ماجرا باشند، بی ثبات باشند، شما را رها کنند، دمدمی مزاج باشند اگرچه که گفته های من با عقل شما جور در نمی آید، اما اگر واقعاً گرفتار طرحواره طرد و رهاشدگی باشید، حرف ما را تایید میکنید.
مراجعی که حتی حین غذاخوردن نگران بود:
مراجعی داشتم که میگفت؛ وقتی با همسرم به رستوران می روم، همینطور که باهاش غذا می خورم در حین غذا خوردن نگرانم که یک روزی همه این خوشی ها تمام می شود و من همسرم را از دست می دهم و تنها می مانم.
6_ ده نشانه های تله رها شدگی و تله رهاشدگی و ازدواج
در ادامه بعضی از نشانه های تله رها شدگی را به صورت فهرست وار توضیح می دهم:
- معتقدید که در روابط عاطفی خود محکوم به شکست هستید و امید زیادی برای عشق و عاطفه ندارید.
- به محضی که عزیزان شما از جلوی چشمان شما دور می شوند به شدت آشفته و سردرگم می شوید
- وابستگی افراطی به افراد مهم زندگی
- احساس مالکیت و انحصارطلبی
- کنترل کردن
- سرزنش دیگران به خاطر رها کردن آنها
- حسادت و رقابت با رقبای عشقی.
- کافیست که در مهمانی همسر شما نسبت به شما مقداری بی توجه باشد به شدت آشفته و عصبانی می شوید و تصور می کنید که شما را دوست ندارد و شما را فراموش کرده است و در حال حاضر به اجبار با شما زندگی می کند و در اولین فرصت شما را رها خواهد کرد.
- یا ممکن است وقتی که به همسرتان و یا به پارتنرتان پیام می دهید، اگر با تاخیر جواب بدهد، فکر میکنید علت این که با تأخیر جواب داده این است که از شما خوشش نمی آید، شما اولویت زندگی او نیستید و به همین دلیل آشفته و عصبانی می شوید.
- اگر طرحواره شما طرحواره رها شدگی و طرد شدگی باشد، کافی است که در مهمانی صاحب خانه این بار مانند گذشته احوالپرسی نکند و یا اینکه کمی تن صدای پارتنر یا همسرتان تغییر کند از صدای او هم چیز سرنخ هایی حاکی از بی توجهی ادارک می کنید و می گویید چرا با من این طور صحبت می کنی؟
به طور کلی نسبت به هرگونه نشانه های جدایی به شدت حساس هستید و از هرچیزی داستان درست می کنید و جالب اینجاست که دقیقا به خاطر این رفتار ها ممکن است که همسرتان و یا پارتنرتان و یا دوستتان شما را تنها بگذارد، چون از شما خسته میشود و به این وسیله طرحواره کار خودش را می کند و از هر چیزی که می ترسید سرتان می آید در حالی که خود شما توسط طرحواره این کار را انجام دادید.
7_ تست طرحواره رهاشدگی
اگر تمایل دارید پرسشنامه طرحواره رهاشدگی را پاسخ دهید، لینک زیر را لمس کنید و پرسشنامه را اجرا کنید:
8_ هدف از درمان طرحواره رهاشدگی چیست؟
هدف از درمان طرحواره رهاشدگی این است که بیماران نگرشی واقع بینانه نسبت به ثبات روابط بین فردی پیدا بکند و به افراد مهم زندگی شان اعتماد کنند، و ضمن اینکه وارد رابطه صمیمی شوند و با دیگران ارتباط برقرار کنند، به دیگران نچسبندف احساس مالکیت و حسادت نکنند، و در صورتی که لازم شد جدا شوند، تحمل اشفتگی و مقداری اضطراب را پیدا کنند و به طور کلی توازن بین صمیمیت و تنهایی سالم را بیاموزند.
این افراد در اثر درمان طرحواره رهاشدگی، رفتارهای کنترل گرایانه و وابستگی گوناگونشان کاهش می یابد و در روابط بین فردی هم دوستانی را انتخاب می کنند که از ثبات عاطفی و رفتاری بیشتری برخوردار هستند، همچنین این افراد پس از درمان می توانندمدت زمان زیادی را بدون تجربه ی افسردگی و اضطراب ،تنها بمانند و درصدد برقراری روابط جدید به صورت اجباری برنیایند.
9_ برای درمان طرحواره رهاشدگی و مقابله با طرحواره رها شدگی چه کنیم؟
برای درمان طرحواره رهاشدگی و مقابله با طرحواره رها شدگی می توانید بسته زیر را تهیه کنید ویا به یک روانشناس و درمانگر صاحب صلاحیت و با تجربه مراجعه کنید و یا از روانشناسان مرکز روانشناسی خودبیداری کمک بگیرید، همچنین من به همه کسانی که گرفتار طرحواره رها شدگی هستند توصیه می کنم در کارگاه شفای کودک درون نیز که با تدریس من(ارسطو رضایی)انجام می شود شرکت کنند.
آنچه در ادامه می آید یک دستنوشته است اگر تمایل دارید مطالعه کنید:
10_ طرحواره فر هنگی رها شدگی بی ثباتی
اخیرا پژوهشهایی در زمینه طرحواره های فرهنگی شده است که علاوه بر وجود طرحواره های شخصی، وجود طرحواره های فرهنگی و تاثیر آن بر افکار و رفتار و احساس ما را نیز نشان می دهد.در متن زیر، آنچه که گفته می شود صرفا یک فرضیه از جانب من (ارسطو رضایی) است و پژوهش دقیقی برای آن وجود ندارد، اما قابل تامل و تفکر است.
به عقیده ی من یک نوع طرحواره فرهنگی در کشور ما وجوددارد به نام «طرحواره فرهنگی رهاشدگی عاطفی»
به خاطر دارم که درشهری، یکی از اشخاصی که فرد مطرحی در آن شهر بود، کاندیدایی را در نظر داشت که به عنوان نماینده مجلس انتخاب شود در آن سالها به مدت ده شب پیاپی در یک فضایی به همه مردم شام میداد. همه مردم در آنجا شام میخوردند و از اینکه دور هم جمع میشدند و احساس پذیرفته شدن میکردند, احساس خیلی خوبی داشتند و به همین دلیل وقتیکه آن شخص از آنها خواسته بود که به آن کاندیدا رأی بدهند آنها هم رأی دادند و آن کاندید هم انتخاب شد، به نظر من این به خاطر وجود «طرحواره فرهنگی رهاشدگی عاطفی» هست.
مردم بسیار زیادی ممکن است که در شهرستانهای دور یا در روستاها باشند که کسی سالی یکبار هم سراغی از آنها نمیگیرد و ناگهان شخصی که میخواهد جایگاهی را به دست بیاورد به آن روستاها و شهرستانها سفر میکند، سخنرانی میکند و مردم میگویند: آهان شخصی پیداشده که بالاخره ما را دیده است و ما دیگر تنها نیستیم و به همین دلیل به او رأی میدهند.
کسانی که طرحواره رها شدگی بی ثباتی دارند هم اینگونه هستند کافی ست شخصی به آنها توجه کند، فوراً به او اعتماد میکنند و سادهلوحانه به او دل میبندند. در اینجا هم اگر فکر کنیم هرکسی که میآید و سخنرانی میکند قصد دارد ما را فریب بدهد به طرحواره خود حمله کردهاید و اگر هم فکر کنیم که هرکسی که میآید و سخنرانی میکند پس انسان خوبی هست و دیگر تنهایی ما تمام شده و به خواستهها و نیازهای ما توجه میکند پس به او رأی بدهیم در برابر طرحواره فرهنگی رهاشدگی عاطفی خود میخکوب کردهایم. هردوی این رفتارها ناسالم است.
رفتار درست چیست؟
رفتار درست این است که ارزیابی کنیم، بالغانه ارزیابی کنیم و ببینیم که او چه میگوید؟
- چقدر برنامههای او عملی هست؟ چقدر توان و نیرو دارد که این کارها را انجام بدهد؟
- آیا در حیطه اختیارات او هست یا نیست؟
- آیا او آنقدری که میگوید میتواند و اختیار دارد یا اینکه صرفاً میگوید؟
- آیا در کارنامه و عملکرد او نشان دادهشده است که در کلام خود صادق است و به مردم اهمیت میدهد؟ یا اینکه در کارنامه او سرکوبگری و زورگویی ثبت شده است؟
- وقتی که بالغانه بررسی کنیم میتوانیم درست را از نادرست تشخیص بدهیم و تصمیم درستی بگیریم که برای کشور ما سرنوشتساز باشد.
شما چطور عمل میکنید؟ آیا بالغانه صلاحیت و ادعاهای هر کاندیدا را بررسی میکنید یا بر اساس هیجانات و احساساتتان و اینکه حس خوبی به او دارید عمل میکنید؟ در زندگی شخصیتان کجا اینگونه بدون بررسی اعتماد بیجا کردید و فریب خوردید؟
اگر روانشناس هستید و می خواهید طرحواره درمانی را به صورت کامل بیاموزید می توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید و بسته کارگاه طرحواره درمانی برای درمانگران را که بر اساس سر فصلهای انجمن بین المللی طرحواره درمانی تهیه شده است تهیه کنید:
اگر شما یا اطرافیانتان مبتلا به طرحواره رها شدگی هستید برای دریافت مشاوره حرفه ای یا شرکت در کارگاه ها و خرید بسته ها در ساعت کاری (از 9صبح تا 18 همه روزه به جز روزهای تعطیل) باشماره های زیر تماس بگیرید یا در واتساپ یا تلگرام پیام بگذارید.
اگر خارج از کشور هستید و یا با ارسال تیکت راحتتر هستید از طریق فرم زیر برای ما پیام بگذارید ما در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
درباره ارسطو رضایی
مرکز روانشناسی خود بیداری آموزش به دانتشجویان روانشناسی و روانشناسان و خانواده ها
نوشتههای بیشتر از ارسطو رضایی12 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام
واقعا تو هر نوع رابطه ای که داشتم همش ذهنم درگیر گشتن دنبال علامت های ترک شدن بوده
فکر میکردم هیچکس من رو واقعا دوست نداره و قرار نیست کنارم بمونه
خیلی خیلی اذیت میشدم از این حس ها
به پیشنهاد پارتنرم دنبال درمان رفتیم و با مرکز روانشناسی خودبیداری آشنا شدیم درمانم رو شروع کردم الان مدتی از تموم شدنش میگذره
این حس خوبی که الان دارم رو مدیون شما هستم
خیلیی ممنونم ازتون
از این بسته درمان طرحواره رها شدگی هرچی بگم کم گفتممم
واقعا عالی هست تکنیک ها و صحبت های آقای رضایی
از تراپی حضوری چیزی کم نداره و انگار که شما توی اتاق تراپیست نشستید
خیلی کامل و با دلایل علمی همه چیز رو توضیح میدن
واقعا عالی هستن
من توی تمام روابطم همیشه ترس ترک شدن داشتم و اگه یکم بهم کم توجهی میشد فکر میکردم که طرف مقابلم من رو نمیخواد و میخواد ترکم کنه
این واسه خودم و اطرافیانم خیلی اذیت کننده شده بود و تصمیم گرفتم درمانش کنم
این محصول رو تهیه کردم با اینکه فکر نمیکردم جواب بگیرم ولی زندگیم رو تغییر داد و ذهنم بعد از گذروندن این دوره درمانی خیلی خیلی آروم شده
واقعا از مجموعه بسیار خوبتون ممنونم
سلام
من خیلی به مطالب روانشناسی علاقه دارم و زیاد مطالعه میکنم توی این مورد چند وقت پیش با سایت خودبیداری آشنا شدم و راجب طرحواره های مختلف توی سایت خوندم متوجه شدم طرحواره رها شدگی دارم و درمانم رو باهاشون شروع کردم
متوجه شدم که ۹۰ درصد مشکلاتی که توی روابطم داشتم مربوط به همین مشکلم بوده و به لطف شما تونستم اونها رو پشت سر بذارم و این حال خوب الانم رو مدیون شما هستم
سلام وقت بخیر
سلام استاد بینظیری خدا خیر تون بده
کلمه به کلمه حرفتون سازندس.
با سلام. به نظرتون تهیه این دوره بهتر کمک می کنه که این مشکل رو حل کنم یا مشاوره؟ و اینکه چند جلسه مشاوره برای درمان این طرحواره نیازه به طور متوسط؟ می خوام هزینه ها رو بسنجم. پیشاپیش ممنون از پاسختون
شما به ایمیل خودبیداری پیامی ارسال کرده اید و به شما پاسخ داده شد اگر پیام را دریافت نکرده اید لطفا در تلگرام یا واتساپ که آدرس آن در قسمت فوتر سایت هست پیام بگذارید تا مجددا ارسالل شود.
سلام آقای رضایی من ۴ ماه از درمانم توسط شما میگذره و الان حالم خیلی خیلی خوبه.
همیشه ترس از رها شدن طرد و ترک شدن داشتم و تمام زندگی من در اضطراب میگذشت که با تکنیک ها و مشاوره های شما الان دیگه خبری از ااون حس های بد نیست.
زندگی دوباره ی الانم رو مدیون شما هستم خیلی ممنونم از شما 🙏🏻🌺
سلام اول تشکر میکنم بابت نشر چنین مقاله هایی که کامل در مورد اون موضوع مارو آگاه میکنه.🌺
و اینکه آقای دکتر ترس از دست دادن و مرگ عزیزان هم آیا مربوط به همین طرحواره ی رهاشدگی هست؟
سلام، بله همانطور که در خود مقاله گفتم
اقای دکتر من اصلا تحمل دوری و بیخبری از پارتنرم رو ندارم طوری که اگر چند ساعت ازش بیخبر باشم حالم بد میشه و پیگیرش میشم و اون همیشه بابت این رفتارم ناراحته
آیا مشکل من به طرحواره رهاشدگی برمیگرده؟ من باید چیکار کنم؟ این نگرانی دائمی که دارم خودم رو هم خیلی عذاب میده
بله حساس بودن زیاد به دوری و اینکه می خواهید دائما و همه جا از همسر یا نامزد یا پارتنر تان باخبر باشید، علامت طرحواره رها شدگی استف باید درمان کنید و برای درمان طرحواره رها شدگی می توانید از بسته درمان طرحواره رها شدگی استفاده کنید.