اختلال فوبی خاص چیست؟ در DSM5 و نحوه درمان فوبی
اختلال فوبی خاص چیست؟در DSM5 و نحوه درمان فوبی
اختلال فوبیا های خاص یا فوبی های ویژه یا فوبی های عجیب چیست؟
فوبیاهای خاص specific (phobias عبارتند از ترسهای افراطی غیر منطقی و مداوم نسبت به یک شیء یا یک وضعیت خاص.
فوبیا ریشه یونانی دارد و از فوبوس یکی از خدایان یونانی که دشمنان خود را میترساند مشتق شده است.
محرکهای فوبیا زا معمولاً ترس بسیار شدیدی ایجاد میکنند و به همین دلیل افراد فوبیک برای اجتناب از آنها استراتژیهایی به کار می برند تا احتمال مواجه شدن با محرکهای فوبیازا به حداقل برسد
افراد فوبیک معمولاً میدانند که ترس آنها از یک موقعیت یا رویداد فوبیازا بیش از حد زیاد یا غیر منطقی است اما مجموعه ای از باورهای فوبیک phobic beliefs ایجاد کرده اند که ظاهراً ترس آنها را در کنترل دارد.
این باورها در درون خود اطلاعاتی به همراه دارند اطلاعات درباره این که چرا فکر این یا آن محرک تهدید آمیز است و وقتی در وضعیت فوبیـک قـرار دارند چه واکنشی نشان دهند مثل دوری از روبرو شدن با آن محرک.
امروزه بسیاری از روشهای درمان فوبیاهای خاص برای این طراحی شدهاند که باورهای غلط را به چالش بکشند و آنها را با افکار بهتری جایگزین کنند که نزدیک شدن به محرکهای فوبیازا و مواجهه با آنها را تشویق و تقویت میکنند.
معیارهای اختلال فوبیاهای خاص در DSM5
ملاک اول برای اختلال فوبی خاص
ترس یا اضطراب شدید نسبت به یک شی یا یک موقعیت خاص (مثلاً پرواز با هواپیما، ارتفاع، حیوانات، آمپول مشاهده خون)
توجه: کودکان ممکن است این ترس یا اضطراب را با گریه، قشقرق، بی حرکت ماندن یا چسبیدن به بزرگترها نشان دهند.
ملاک دوم برای اختلال فوبی خاص
شی یا موقعیت فوبیک تقریباً همیشه باعث ترس یا اضطراب بلافاصله میشود. فرد تمام تلاش خود را به کار میبرد تا از شی یا موقعیت فوبیک دوری کند یا این شی یا موقعیت فوبیک را با ترس یا اضطراب بسیار زیاد تحمل میکند.
ملاک سوم برای اختلال فوبی خاص:
شدت ترس یا اضطراب با شدت خطری که از طرف اشیا یا موقعیتهای خاص او را تهدید میکـند ندارد.
توجه داشته باشید که تناسب نداشتن به شرایط اجتماعی- فرهنگی اشاره دارد.
ملاک چهارم برای اختلال فوبی خاص
ترس ،اضطراب یا اجتناب دایمی و تکراری است و معمولاً ۶ ماه یا بیشتر طول میکشد
ملاک پنجم برای اختلال فوبی خاص:
ترس، اضطراب، یا دوری باعث میشود فرد به رنج یا اشفتگی شدید در عملکرد اجتماعی شغلی یا سایر جنبه های مهم زندگی دچار شود و فرد از این موضوع به شدت ناراحت است.
ملاک ششم برای اختلال فوبی خاص
این اختلال را نمیتوان با نشانه های های یک اختلال روانی دیگر توضیح داد.
اسپسیفایرها:
- حيوان مثلاً عنکبوت، حشرات، سگ
- محیط طبیعی مثلاً، ارتفاع طوفان
- آبهای عمیق مثلاً برکه، دریاچه، دریا، استخر
- خون- آمپول زخم سرنگ، سوزن
- رویه های پزشکی تهاجمی مثلاً، بخیه زدن، جراحی
- موقعیتی (مثلاً، هواپیما، آسانسور، مکانهای بسته)
سایر موارد مثلاً
- موقعیتهایی که ممکن است به گیر کردن چیزی در گلو یا به استفراغ منجر شوند.
در کودکان، مثلاً، صداهای بلند یا کسانی که لباسهای مخصوص پوشیده اند (مثلا، کسانی که لباس بابا نوئل یا لباس میکی ماوس پوشیده اند
شایع ترین اختلال اضطرابی فوبیاهای خاص
اکثر فوبیاها معمولاً روی گروههای نسبتاً کوچکی از اشیاء و موقعیتها متمرکز میشوند «”خاص» فقط یک شی یا یک رویداد هستند و مهمترین آنها عبارتند از
- فوبیای حیوانات از جمله ترس از مار، عنکبوت، موش، سوسک، حلزون، کرم
- فوبیای دندان پزشکی
- فوبیای آبهای عمیق deep water phobia
- فوبیای ارتفاع کلاستروفوبیا claustrophobia
- ترس از محیط های بسته
و مجموعه ای از فوبیاهای خون ،زخم و آمپول (blood-injury-injection phobia) سایر فوبیاها عمومیت کمتری دارند و از این لحاظ که تا چه حد تهدید واقعی به حساب میآیند میتوان آنها را غیر عادی دانست.
اختلال فوبی خاص چیست
هراس خاص ترس از یک شیء حیوان و یا موقعیت به خصوص است. در این اختلال ترس تان به اندازه ای زیاد است که شما میخواهید از آن موقعیت یا تجربه فرار کنید روبرو شدن با آن باعث میشود اضطرابتان شدت یابد.
این ترس ها و هراسها بسیار رایج هستند. در یک پژوهش جدید ۶۰ درصد افراد، ترس از برخی موقعیت ها یا چیزها را گزارش کردند.
شایع ترین هراسها هراس از حشرات ،موش ،مار ،خفاش، ارتفاع، آب، وسایل نقلیه عمومی، طوفان، مکانهای بسته تونلها و پلها هستند. بسیاری از افراد از چندین چیز مختلف میترسند و به طور آگاهانه از آنها اجتناب میکنند.
در واقع ترس در ۱۲ درصد افراد به اندازه ای شدید است که تشخیص اختلال هراس خاص را دریافت میکنند؛ یعنی ترس آنها همیشگی و همراه با اضطراب شدید است .
افراد دچار ،هراس از موقعیتهای به خصوصی دوری کنند و تمایل به اجتناب دارند این افراد میدانند که ترس آنها بیش از حد و ناسازگار است ولی روی آن کنترل ندارند و درماندگی ناشی از آن به اندازه ای است که زندگی عادی شان را مختل میکند.
دلایل ایجاد هراس خاص چیست؟
دلایل متعددی برای هراس خاص مطرح شده است روان شناسان بین چگونگی آموختن ترس و تداوم آن پس از گذشت سالها تفاوت قائل میشوند
بعضی صاحب نظران معتقدند که انسانها گرایش دارند همچنان از اشیاء حیوانات یا موقعیتهایی که در عصر حجر از آنها میترسیده اند هراس داشته باشند برای مثال ترس از حشرات موشها ،مارها، بسیاری از حیوانات ،دیگر ،ارتفاع غریبه ها پلها آب و همه چیزهایی که میتوانستند برای انسانهای اولیه به صورت بالقوه خطرناک باشند.
این هراسها در یک طبیعت وحشی بسیار سازگارانه و سودمند بوده است افرادی که از این عوامل می ترسیدند برای اجتناب از آلودگی نیش زهرآلود سقوط از صخره و یا پلها کشته شدن توسط یک غریبه و یا غرق شدن آمادگی بیشتری داشتند؛ اما در دنیای پیشرفته امروزی این هراسها به اندازه گذشته سازگارانه و سودمند نیستند و کارایی سابق را ندارند.
دومین منشأ به وجود آمدن هراسها یادگیری است خواه از طریق همراه شدن یک تجربه بد با چیزهای غیر هراس آور برای مثال شاید به این دلیل از سگ میترسید که سالها قبل سگی شما را گاز گرفته باشد و یا از طریق مشاهده شخصی که از چیزی میترسیده است برایمثال ممکن است یکی از اعضای خانواده شما از پرواز میترسد و شما این ترس را از او یاد گرفته باشید.
سومین دلیل ترس میتواند فکر غلط یا «تحریف افکار» باشد. برای مثال ممکن است یک ترس یا هراس بر اساس اطلاعات نادرست به وجود آید یا به این دلیل از چیزی بترسید که بدترین پیامد ممکن را در اثر رویارویی با آن چیز برای خودتان پیش بینی میکنید.
در این شرایط شما به شواهدی که بی مورد بودن آن هراس را نشان میدهند و اصولاً آن هراس را زیر سؤال می برد، توجه نمی کنید همچنین ممکن است علت هراس شما این باشد که معتقدید که نمیتوانید اضطراب را تحمل کنید و تحمل روبرو شدن با چیزی که شما را میترساند برایتان غیر ممکن است.
زمانی که یک ترس یا هراس را آموختید این ترس یا هراس از راه های گوناگونی ادامه پیدا می کند.
چگونه درمان شناختی رفتاری میتواند به شما کمک کند؟و نحوه درمان فوبی خاص چیست؟
هنگامی که با کسب تجربه می آموزید هراس شما پایه و اساسی ندارد ترس و اضطراب شما شروع به کاهش کند درمان شناختی رفتاری برای هراس خاص به شما کمک میکند تا یاد بگیرید چگونه با فوبی خود برخورد کنید.
درمانگرتان در ابتدا با اجرای پرسشنامه ها و مصاحبه نوع فوبی شما را مشخص می کند، علائم و نشانه های آن را مشخص می کند، به شما آموزش می دهد که چگونه با آنها برخورد کنید، چگونه خود را ارام کنید و چگونه باورهای زیربنایی که باعث بوجود آمدن فوبیا و ادامه دار شدن آن شده اند را بشناسید و سپس به وسیله تکنیک های دقیق شناختی و رفتاری کمک می کند تا بر آن غلبه کنید.
اغلب بیمارانی که از این تکنیکها استفاده می کنند، به مرور زمان در مییابند که با این روش از تنشهای آنها کاسته میشود و قادرند کارهایی را انجام دهند که قبلاً از آنها می ترسیدند در نتیجه احساس توانمندی بیشتری در زندگی خود میکنند بسیاری از بیماران در همان جلسات اول به سرعت بهبود می.یابند با توجه به شدت ،هراس بین ۸۰ تا ۹۰ درصد بیماران با استفاده از این تکنیک بهبود می یابند. اگرچه بعضی از بیماران از داروهای ضد افسردگی و یا دارو های ضد اضطرابی برای مشکلشان استفاده میکنند، اما روش درمانی که ما توصیف کردیم معمولاً به این داروها نیاز ندارد.
از شما به عنوان بیمارمبتلا به اختلال فوبی خاص چه انتظاری میرود؟
در درمان هراس لازم است که به تدریج خودتان را در موقعیتهای اضطراب آور قرار دهید. لازم است که به درمانگرتان بگویید چه موقعیتها یا چیزهایی شما را مضطرب می.کند. شما همچنین باید به درمان گرتان توضیح دهید که بیشتر از چه موقعیتها و یا چیزهایی میترسید چه نوع فکری در مورد این چیزها میکنید و اینکه آیا حاضر هستید برای بهبود خود تا حدی اضطراب را تحمل .کنید درمانگرتان شما را برای رویارویی تدریجی با این موقعیتها هدایت می.کند شما باید در فواصل جلسات درمانی تکالیفی انجام دهید بسیاری از این تکالیف همان کارهایی هستند که در طول جلسات درمانی تمرین کرده و آموخته اید.
اگر روانشناس هستید و می خواهید نحوه درمان اختلال فوبی خاص را بیاموزید لینک زیر را لمس کنید:
اگر شما یا اطرافیانتان مبتلا به اختلال فوبی خاص هستید برای دریافت مشاوره حرفه ای یا شرکت در کارگاه ها و خرید بسته ها در ساعت کاری (از 9صبح تا 18 همه روزه به جز روزهای تعطیل) باشماره های زیر تماس بگیرید یا در واتساپ یا تلگرام پیام بگذارید.
اگر خارج از کشور هستید و یا با ارسال تیکت راحتتر هستید از طریق فرم زیر برای ما پیام بگذارید ما در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
دیدگاهتان را بنویسید