انواع نوازش در تحلیل رفتار متقابل 21 نوع نوازش و 1 ویدئو
انواع نوازش در تحلیل رفتار متقابل
سلام من ارسطو رضایی هستم و در این نوشته می خواهم در مورد انواع نوازش در تحلیل رفتار متقابل توضیح دهم، از شما می خواهم صبور باشید و مطلب را تا انتها مطالعه بفرمایید.
در ویدئوی زیر به صورت مفصل در مورد انواع نوازش و اقتصاد نوازشی در تحلیل رفتار متقابل توضیح داده ام برای این منظور ویدئوی زیر را ببینید.
(لطفا فیلترشکن را خاموش کنید)
مفهوم نوازش در فلسفه
عطش به محرک و یاخسته از یکنواختی؟
شوپنهاور معتقد است که آن چیزی که باعث ملال ما میشود، یکنواختی است، ما بسیار تلاش میکنیم تا از یکنواختی دربیاییم. او معتقد است که رنج نه تنها بد نیست بلکه میتواند برای ما که یکنواختی و ملال بزرگترین رنج است، خوب باشد. ما از بی رنجی، بیشتر از خود رنج عذاب خواهیم کشید و در جایی میگوید: اگر همه چیز مهیا می بود و ما در بهشت برین بودیم و جوی عسل جاری می بود و هر چیزی که می خواستیم و اراده می کردیم، درجا فراهم می شد، احتمالا بخاطر ملال و یکنواختی خود را حلق آویز میکردیم.
اریک برن می گوید: برای ما دائما باید محرکی باشد و برای ما یک نوازش بد، بسیار بهتر از این است که هیچ نوازشی دریافت نکنیم. مفهوم نوازش در تحلیل رفتار متقابل همین است. او معتقد است که اگر که به من لگد بزنید، اگر سر من فریاد بزنید، بهتر از این است که انگار وجود ندارم.
نوازش یعنی دیده شدن و شناخته شدن، حتی بد دیدن، حتی بد شناخته شدن بهتر از نادیده گرفته شدن است.
گاهی ما رنج تولید می کنیم صرفا برای این که از یکنواختی در بیاییم و دیده شویم، بودا معتقد است که اگر ما بتوانیم همانند حیوانات زندگی کنیم و فقط و فقط نیازهای غریزی را در حد ابتدایی ارضا کنیم و از عالم اندیشه بیرون بیاییم، زندگی راحت تری خواهیم داشت.
حال باید این سوال را از خودمان بپرسیم: آیا گاهی اوقات اینطور نیست که هیچ دلیلی برای رنج بردن نیست، بلکه دلایل زیادی برای سپاسگزاری و قدردانی (نه الزاما از یک موجود متافیزیکی) وجود دارد، اما با این حال، ما به دنبال رنجی، فعالیتی، چیزی، حرکتی، کنشی واکنشی که بتواند ما را از آن حالت در بیاورد نیستیم؟
در اینجاست که آرتور شوپنهاور درست می گوید:
خوشبختی به دست آوردن چیزها نیست (خوشبختی ایجابی نیست) بلکه سلبی است، صورتحساب خوشبختی را نباید براساس نداشته ها نوشت، بلکه باید بر اساس بلاهایی که هنوز سر ما نیامده است و گرفتاری هایی که هنوز گریبان ما را نگرفته است بنویسیم و تنها در لحظه حال زندگی کنیم، تنها لحظه حال اصالت دارد و گذشته و آینده بازیگوشی های ذهن است.
انواع نوازش در تحلیل رفتار متقابل
بر اساس تحلیل رفتار متقابل، انسان در هر ارتباط متقابلی به دنبال کسب نوازش و توجه می گردد. نوازش عبارت است از توجه به حضور دیگری که احتمال دارد، به صورت تماس جسمانی، نگاه یا کلامی باشد و نیاز انسان به توجه و تایید را برآورده می کند.
از منظر TA (تحلیل رفتار متقابل) نوازش واحدی از توجه است که در فرد انگیزه به وجود می آورد، بارها مشاهده شده که نوزادان محروم از تحریک جسمانی، آمادگی ابتلا به انواع مختلف بیماری را دارند و گاهی حتی فقدان تحریک جسمانی، موجب مرگ آنها خواهد شد. تحقیقات حاکی از آن است که محرومیت از محرک موجب آسیب های ذهنی و واکنش های هیجانی از جمله روان پریشی میشود.
نوازش چه مثبت و چه منفی مورد نیاز بشر است، اگر از آن محروم باشد، احساس طردشدگی به وجود می آید، به صورتی که نوازش منفی به عدم نوازش، ترجیح داده می شود.
انواع نوازش در تحلیل رفتار متقابل
نوازش شکل های مختلفی دارد و میل به نوازش در هر فرد با دیگری اندکی متفاوت است؛ اما نیاز به نوازش در تمام انسان ها وجود دارد. بعضی از افراد فعال تر و پرتوقع تر از دیگران هستند و به هر حال برای رفع نیاز خود به نوازش، به حمایت «والد» یا نوازش های «کودک طبیعی» نیاز دارند، تنوع نیاز به نوازش و شیوه های مختلف ابراز آن در دنیا، به احتمال زیاد از تفاوت در ثروت، آداب و رسوم فرهنگی و روش های والدانه ناشی می شود، نوازش به روش های مختلفی ارائه می شود که در زیر به برخی از آنها می پردازیم:
1_ نوازش مثبت:
نوازش مثبت موجب رشد احساسات سالم فرد می شود و احساس خوبی را در فرد بر می انگیزد که از ارتباط صمیمانه سرچشمه می گیرد و ما این نوع نوازش را در رابطه های صمیمانه می بینیم.
2_ نوازش منفی:
نوازش منفی به صورت احساس نامطلوب مانند طرد شدن یا مورد کنایه قرار گرفتن در فرد به وجود می آورد که منجر به تحقیر شده و پیام «تو خوب نیستی» را به فرد القا می کند.
دیوید کوپفر از مجموعه نوازش ها تحت عنوان «بانک نوازش» یاد می کند، بانک نوازش با ذخیره کردن تمبرهای طلایی تفاوت دارد، تمبرها برای توجیه رفتار استفاده می شوند؛ در حالی که بانک نوازش به طور کامل به خاطر لذت آن مورد استفاده قرار می گیرد.
اگرچه نوازش های موجود در بانک نوازشی می توانند لذت زیادی ببخشند، اما الزاما همه آن نوازش های اندوخته شده، نمی توانند جایگزین نوازش های جدید مانند نوازش از سوی یک دوست را بگیرند.
3_ نوازش شرطی:
توجهی که مشروط به انجام کاری به شخص داده شود، نوازش شرطی محسوب می شود، مانند: «تو را دوست دارم، اگر……». تو را دوست دارم اگر آن کار را انجام بدهی یا ندهی.
4_ نوازش غیر شرطی:
توجه به آنچه که در حقیقت در یک فرد وجود دارد، مانند: «چشم های تو خیلی زیبا هستند» نوازش غیر شرطی نامیده میشود، نوازش غیر شرطی یعنی من تو را بدون قید و شرط دوست دارم.
نوازش های شرطی و غیرشرطی به دو گروه مثبت و منفی تقسیم می شوند که آنها را در کارگاه آموزشی تحلیل رفتار متقابل مورد بررسی قرار داده ایم.
5_ نوازش کلامی:
هر گونه صحبت و توجه کلامی، از سلام تا صحبت های طولانی و درازمدت، جزو نوازش های کلامی محسوب می شوند.
6_ نوازش غیر کلامی (رفتاری) :
هر نوع توجه غیر کلامی از نگاه تا در آغوش گرفتن جزو نوازش های غیر کلامی یا رفتاری به حساب می آیند.
7_ نوازش هدف دار:
برای این نوع نوازش در ارتباط با دیگران، با آگاهی از نوع احساس ها و ارزش ها، نوازش را از پیش تهیه و تقدیم می کنید، مانند خرید هدیه برای کسی.
8_ نوازش های تملق آمیز:
هنگامی که به صورت اغراق آمیزی ویژگی های دیگران را مورد توجه قرار می دهیم، از نوازش های تملق آمیز استفاده کرده ایم.
9_ نوازش از طبیعت:
پرورش گل و گیاه نیز لذت بخش است، اما بیشتر اوقات جایگزین رضایت بخشی برای نوازش گرفتن از انسان ها نیست.
10_ نوازش از حیوانات:
نگهداری و آموزش حیوانات، خود به نوعی امکان دریافت نوازش از آنها را فراهم می آورد که در این مورد نیز جایگزین کاملا مناسبی برای نوازش های انسانی نیست.
11_ نوازش از اشیا:
انسان با تهیه یا خرید اشیا و لوازم نوازش به دست می آورد، این اشیا می تواند یک خانه، خودرو و حتی آلبوم عکس یا یک لباس باشد.
12_ نوازش بیرونی:
نوازش گرفتن از طرف شخص دیگر، برای رفتار سالم و سلامت روانی فرد لازم است و به این طریق نیاز شدید انسان به انگیزه و محرک برطرف می شود.
منشا اوليه اصطلاح «نوازش»، نوازش های کودک توسط والدین است. نیاز شدید ابتدایی و اصلی او به تماس جسمانی، حالتی است که به آن «گرسنگی شناسایی شدن» می گوئیم.
نیاز به نوازش تبدیل به جستجو برای توجه می شود که موجب احساس سرزندگی و نیرومندی در فرد خواهد شد. به عبارت دیگر کمبود نوازش به بدتر شدن وضعیت روانی، هیجانی و جسمی فرد منتهی می شود که به اصطلاح می گویند: «اگر فردی به اندازه کافی نوازش نشود، نخاع شوکی او پژمرده خواهد شد». تحریک و نوازش سبب تأیید وجود شخص توسط دیگران می شود.
به مثال هایی از نوازش بیرونی توجه کنید:
- وقتی دوستی شما را می بیند، لبخند می زند.
- همسر شما از عطری استفاده کند که شما دوست دارید.
- دوست شما روز تولدتان را تبریک می گوید.
13_ نوازش درونی:
سر چشمه های درونی مانند خاطرات قدیمی، تخیلات و عقاید جدید و تحرک داشتن، می تواند نمونه هایی از نوازش های درونی باشد.
بیشتر مردم خیال می کند نوازش همان نوازش های درونی و بیرونی است، اما باید بین این دو تفاوت قائل شد که بعدا درباره آن توضیح می دهم.
بخش مهمی از نوازش درونی، مجموعه ای از نوازش هایی است که ما در ذهن خود ذخیره کرده ایم، همه ما صندوقی از نوازش های مثبت و منفی مورد علاقه خود را در ذهن نگهداری می کنیم.
بعضی از افراد فقط به نوازش های منفی توجه می کنند و بیشتر اوقات خاطرات خود را در مورد نوازش های منفی بازنگری می کنند. بعضی افراد دیگر، این صندوق را به نوازش های مثبت اختصاص می دهند. بنابراین مانند این است که یک صندوق ارزشمند در اختیار دارند و آن را در روزهایی که ذخیره نوازش های بیرونی آنها اندک است، استفاده می کنند.
14_ نوازش خویشتن:
نوعی از نوازش درونی است که شامل تعریف و تمجید از موفقیت ها، همچنین تشویق و رضایت از خود است که به ما احساس خوبی می دهند و سبب رشد عاطفی _هیجانی ما می شوند. در کودکی به ما آموخته اند:
«خودت را نوازش نده»
15_ نوازش مستقیم:
اگر در یک ارتباط متقابل و بدون واسطه، نوازش مبادله شود مانند؛ سلام و احوال پرسی و فشردن دست یکدیگر، این نوع نوازش، نوازش مستقیم نام دارد.
16_ نوازش غیر مستقیم:
اگر مبادلات نوازش از طریق واسطه قرار دادن یک فرد یا یک شیء، مانند ارسال دسته گلی برای یک دوست انجام پذیرد؛ نوازش به طور غیرمستقیم شکل گرفته است.
17_ نوازش نمایشی:
افرادی که از طریق لباس یا رفتارهایی خاص به کسب توجه می پردازند، از نوازش های نمایشی استفاده می کنند، مانند استفاده از جواهراتی غیرمعمول یا صحبت از پرداخت ها و هزینه های بالای زندگی.
18_ نوازش مازاد:
بخشش چیزی که مورد استفاده خود شخص نیست و آن را به فردی دیگر می دهد یا شرکت در انجام امور خیریه به نوازش های مازاد مشهور است.
19_ نوازش مهارتی:
وقتی که افراد با یادگیری و به کارگیری هر نوع مهارت، مانند کارهای دستی، مهارت های ورزشی و غیره نوازش دریافت می کنند می گوئیم فرد نوازش مهارتی دریافت کرده است.
20_ نوازش هنری:
یادگیری مهارت های هنری؛ مانند نواختن ابزار موسیقی، خواندن آواز، نقاشی و دیگر هنرهای اجرایی، منبع بسیار غنی برای گرفتن نوازش هستند. زمانی که فردی، هنری مانند موسیقی را اجرا می کند، از شرکت کنندگان نوازش بسیار بالایی را دریافت خواهد کرد.
در هنگام تنهایی و نیاز به توجه، نواختن ساز، نقاشی یا طراحی می تواند بخشی از نیاز به نوازش را به صورت خویشتن نوازی در شخص برآورده سازد.
21_ نوازش سنی یا مربوط به سن
نوازش هایی هم داریم که در سنین مختلف با هم متفاوت است، کودکان با گریه و خنده موجب توجه و کسب نوازش از دیگران می شوند، جوانان برای کسب توجه و نوازش، ظاهر خود را به شکل های مختلف آراسته می کنند، بزرگسالان با کسب شهرت، ثروت، پست و مقام به دنبال نوازش هستند، به این ها نوازش سنی می گوئیم.
بی تفاوتی یا نوازش منفی؟ کدامیک را انتخاب می کنیم؟
به همان اندازه که نوازش مثبت محرک است، نوازش منفی نیز ایجاد تحرک می کند؛ ولی در بی تفاوتی هیچ گونه ایجاد انگیزه مثبت یا منفی وجود ندارد، بنابراین بی تفاوتی، نوعی نادیده گرفتن است. انسان ها مایل هستند، نوازش مثبت دریافت دارند و اگر موفق نشوند نوازش منفی را به نوازش نداشتن ترجیح می دهند. در واقع بی تفاوتی حتی از نوازش منفی دردناک تر است.
اهمیت نوازش در تحلیل رفتار متقابل ta چیست؟
این فقط اهمیت نوازشها در تحلیل رفتار متقابل نیست، بلکه به طور کلی در فرایند رشد روانی افراد، نوازشها بسیار بسیار زیاد مهم اند و شاید بتوانیم بگوئیم ریشه بسیاری از رفتار های ما نوازشها هستند. فعالیت هایی که در عرصه های مختلف انجام میدهیم؛ حسادتها، بدگوییها، رفتارها، کارشکنیها، بیدادها، دعواها، قهرها، آشتیها، انتقادها و همه چیز میتواند نوازش باشد.
فرض کنید که از واحدتان بیرون آمدهاید و می خواهید سوار آسانسور شوید، وارد پارکینگ میشوید و میخواهید که سوار ماشین شوید و یکی از ساکنین مجتمع خود و یا همسایهتان را میبینید، ممکن است همسایه به شما سلام کند و شما هم همینطور و به یکدیگر صبح به خیر بگویید. اینیک نوازش است. نوازش یعنی درک حضور دیگری، درک حضور دیگری واحدی از نوازش است.
برای همه اتفاق افتاده اگر شما به همسایهتان میگفتید: سلام صبح به خیر و همسایه هیچ جوابی نمیداد چه احساسی داشتید؟
اگر شبیه همه مردم باشیم احتمالاً تعجب میکنیم. یا به فکر فرو میرویم و از خودمان میپرسیم: چه شده؟ شاید نشنیده! شاید با خودش درگیر است یا شاید از من ناراحتی دارد. به هر حال ممکن است که احساس نادیده گرفته شدن و یا طردشدگی کنید چون که از نوازش محروم شدهاید.
اریک برن جملهای دارد که میگوید: «اگر نوازش نشوی مغزت می پوکد.»
وقتی که تنهاییم انگار بیقراریم، دوست داریم کاری انجام دهیم. دوست داریم یک چیزی به عنوان محرک باشد؛ مثلاً تلویزیون روشن کنیم یا با گوشی کار کنیم، کاری انجام دهیم. یکی از این عطشها؛ عطش به تحریک جسمانی و عاطفی است. اینکه یک نفر به ما بگوید: «عزیزم من تو را خیلی دوست دارم یا دلم برای تو تنگ شده یا تو برای من مهمی.» برای ما خیلی خوشایند است، چون که همه ما عطش به محرک داریم.
«رنه اسپیتز» پژوهشی بر روی کودکان پرورشگاه انجام داده است. این بچهها غذای خوب میخوردند به لحاظ بهداشتی در وضعیت کاملاً ثابتی بودند و همه نیازهای آنها برآورده میشد؛ اما با این حال وضعیت آنها نسبت به بچههایی که در کنار مراقب یا والدین خود بودند، به لحاظ روانی و اختلالات بدنی پایینتر بود و این یعنی اینکه مشکلات داشتند.
رنه اسپیتز بود که مفهوم محرک را ارائه کرد. او معتقد بود این بچهها محرک ندارند. آنها باید تمام روز به در و دیوار اتاق نگاه کنند. کسانی که از این بچهها مراقبت میکردند تماسهای جسمی بسیار کمی با آنها داشتند. نیازهایشان را برآورده میکردند، ولی آنها را لمس نمیکردند. در آغوش نمیگرفتند. نوازش نمیکردند و اینها چیزهای بود که بچهها بهصورت معمولی از خانوادهشان دریافت میکنند.
این فقط مربوط به دوران کودکی نیست؛ ما هنوز هم به دنبال نوازش هستیم که یک نوع اش جسمانی هست؛ ولی ممکن است که به شکل دیگری به فکر دریافت نوازش باشیم. یک لبخند، یک تعریف، مثلاً وقتی کسی به من بگوید: «آفرین باریکلا!» در واقع نوازش دریافت کرده ام.
یا وقتی یک نفر به من میگوید: «خیلی خوبه، خیلی چیزها فهمیدم.»
اما نوع دیگری از نوازشها هم هست که اگر چه با عقلمان هم جور درنمیآید، اما ما به دنبال آن هستیم. مثل اخم و ترش خویی!
تشخیص نوازش سالم و ناسالم:
ازکجا بفهمیم که نوازش سالم چیست و نوازش ناسالم کدام است؟ چه ملاکها و معیارهایی برای تشخیص نوازش سالم از ناسالم وجود دارد؟ مشکلاتی که نوازشهای ناسالم به وجود می آورد کدام است؟ برای دریافت نوازش سالم چه باید کرد؟
اگر می خواهید پاسخ این سوالات را بدانید می توانید در کارگاه آنلاین تحلیل رفتار متقابل و یا در دوره آموزشی تحلیل رفتار متقابل شرکت کنید، برای این منظور روی عکس زیر کلیک کنید:
برای دریافت مشاوره های علمی در زمینه های مختلف یا شرکت در کارگاه ها و خرید بسته ها در ساعت کاری (از 9 صبح تا 18 همه روزه به جز روزهای تعطیل) باشماره های زیر تماس بگیرید یا در واتساپ یا تلگرام پیام بگذارید.
اگر خارج از کشور هستید و یا با ارسال تیکت راحتتر هستید از طریق فرم زیر برای ما پیام بگذارید ما در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
درباره ارسطو رضایی
مرکز روانشناسی خود بیداری آموزش به دانتشجویان روانشناسی و روانشناسان و خانواده ها
نوشتههای بیشتر از ارسطو رضایی1 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
ممنون عالی بود 🙏