طرحواره تنبیه چیست؟
طرحواره تنبیه به معنای باور به نیاز به تنبیه شدید و بی رحمانه است که از والدین یا محیط اطراف به افراد منتقل میشود و باعث میشود که افراد احساس کنند جرم و خطاهایشان بیشتر از حد مستحق تنبیه و پوزش است.
درمان طرحواره تنبیه
راهکار اول برای درمان این مشکل این است که خود را به خاطر اشتباهی که انجام دادهاید سرزنش نکنید؛ به جای آن، به خود یادآوری کنید که اشتباهات برای یادگیری لازم است. این کار باعث میشود شخصیت شما زیر سوال نرود و میتوانید با دیگران به همین شیوه رفتار کنید.
علت طرحواره تنبیه چیست؟
ریشههای طرحواره تنبیه معمولاً از محیط کودکی و الگوهای رفتاری والدین، قوانین سختگیرانه در محیط کودکی، عدم فضای مجاز برای اشتباه کردن در کودکی، فرهنگ جامعه با تمرکز بر تنبیه، و تجربه تروما در گذشته نشأت میگیرد.
طرحواره تنبیه چیست؟
چرا بعضی از افراد از لحاظ اخلاقی اینهمه سختگیر هستند و کینه ای هستند و قدرت گذشت ندارند؟ این موضوع می تواند مربوط به «طرحواره تنبیه» باشد، اما طرحواره تنبیه چیست؟
من ارسطو رضایی هستم روانشناس بالینی و در این مقاله می خواهم به صورت کامل و در7 بخش، در مورد طرحواره تنبیه توضیح دهم از شما می خواهم صبور باشید، همه نوشته را بخوانید، پادکست ها را بشنوید،ویدئو را تماشا کنید، تستی را که قرار داده ام اجرا کنید تا به این نتیجه برسید که آیا گرفتار این طرحواره هستید یا خیر؟
جملات و رفتار شایع در افراد مبتلا به طرحواره تنبیه:
- باید آدمش کنم
- خودش باید بفهمه
- می دونم باهاش چیکار کنم
- باید حقشو بزارم کف دستش
1_ پادکست تعریف و نشانه های طرحواره تنبیه
2_ویدئوی مربوط به طرحواره تنبیه
در ویدئوی زیر مفصلا در مورد طرحواره تنبیه توضیح داده ام، برای مشاهده ویدئو فیلتر شکن را خاموش کنید:
اگر برای شما مبحث طرحواره ها جالب است میتوانید با سایت طرحواره درمانی آَشنا شوید و اطلاعات بیشتری بدست بیاورید.
3_طرحواره تنبیه چیست؟
کسانی که طرحواره تنبیه دارند، معتقدند مردم و حتی خودشان باید به خاطر اشتباهاتشان به شدت تنبیه شوند، آنها خودشان را به شدت اخلاقی نشان می دهند، به شدت انعطاف ناپذیر و در بخشیدن خودشان و همینطور دیگران به شدت مشکل دارند.
آنها معتقدند کسانی که اشتباه می کنند، باید به شدت تنبیه شوند و نباید بخشیده شوند، افرادی انتقام جو و خود سرزنشگر هستند، افراد متلا به طرحواره تنبیه، هر توضیحی را توجیه می دانند و ابدا به شرایط و وضعیتی که باعث ایجاد آن رفتار شده هیچ توجهی نمی کنند بلکه کاملاً یکجانبه نگاه میکنند.
این افراد هیچگونه اساسا همدلی نسبت به کسی که از نظر آنها فردی بد است و کار نادرستی انجام داده است ندارند، ابدا توان همدلی ندارند رحم و بخشش ندارند.
افراد مبتلا به طرحواره تنبیه معتقدند که جریمه فرد خطاکار باید بیشتر از میزان جرمش باشد، در واقع این افراد والدین سرزنشگر را قورت داده اند و به شدت به تنبیه شدید معتقدند، سرد، تحقیرآمیز و بی عاطفه اند و در تن صدایشان ذره ای لطافت و دلسوزی نیست.
کسانی که تله تنبیه دارند معتقد هستند که مردم و یا حتی خودشان باید به شدت به خاطر اشتباهاتشان تنبیه شوند. قدرت بخشش خودشان و مردم را ندارند. این افراد به شدت خودشان را اخلاقی نشان می دهند و به شدت انعطاف ناپذیر هستند و همان طور که گفتم در بخشیدن خودشان و دیگران مشکل دارند. به عنوان مثال یکی از مراجعین من (ارسطو رضایی) مردی بود که به شکلی با خانمی آشنا شده و بعدا فهمی که با این خانم تفاهم ندارد، ولی فکر می کرد که باید با او ازدواج کند، یعنی خودش را مجبور می کرد و می گفت؛ اگر با او ازدواج نکنم آدم بدی هستم و من حق ندارم که دیگران را فریب بدهم و به همین دلیل با او ازدواج کرد و از همان زمانی که ازدواج کرد کابوس های شبانه او شروع شد و نمی فهمید که چرا اینطور است.
افرادی که خودشان را وادار به کاری می کنند که واقعا دوست ندارند می توانندتله تنبیه داشته باشند و یا اگر دیگران خطایی می کنند معتقد هستند که باید اشد مجازات را برای آنها درنظر بگیریم. کسانی که تک بعدی به اتفاقات نگاه می کنند، مثلا ممکن است که فردی عملی را انجام دهد که غیر اخلاقی یا غیر قانونی باشد ما می دانیم که اینطور نیست که این فرد این عمل را الزاما انتخاب کرده باشد بلکه شرایط شکل گیری شخصیت او و عوامل محیطی نیز نقش دارند. اگر چه که آن فرد باید با پیامد رفتارش روبرو شود، اما به هر حال نباید شرایط و عوامل محیطی را نادیده گرفت.
مانند اتفاقاتی که ما بارها وبارها در کشور خود شنیده ایم، یک نمونه پدری بود که متاسفانه فرزندش را به قتل رساند (ماجرای قتل رومینا دختری نوجوان در رشت) انجام این عمل جنایتکارانه است و این پدر باید با پیامد رفتارش روبرو شود، اما باید در نظر گرفت که این پدر در چه فرهنگی به دنیا آمده است و یا در چه جامعه ای رشد کرده است که آن جامعه او را سوق داده است به این سمت.
مثلا جامعه ای که دائما درباره این صحبت می کنند که دخترش دوست پسری گرفته که 15 سال از خودش بزرگتر است، دخترش چقدر بی آبرو است و پدرش چقدر بی عرضه است، چقدر پدرش بی غیرت است.
اگر این پدر،درکشوری زندگی می کرد که این حرفها زده نمی شد شاید اقدام به قتل نمی کرد، اما کسانی که طرحواره تنبیه دارند می گویند؛ نه چه ربطی دارد؟ آدم در هرشرایطی باید درست عمل کند.
یعنی شرایط و وضعیتی که باعث ایجاد این عمل می شود را نادیده می گیرند و یک جانبه نگاه می کنند و بنابراین می گویند؛ فقط باید این افراد را به سزای عمل رساند و به اشد مجازات رساند.
البته من به هیچ وجه مخالف با مجازات این فرد نیستم، در واقع پیامد باید متناسب باشد، به عنوان مثال ممکن است بگوییم که براساس قانون این فرد باید حبس ابد بگیرد ویا اعدام شود.
ولی آن که تله تنبیه دارد می گوید که باید ده بار اعدام کنند. باید اول انگشتانش را قطع کنند بعد او را اعدام کنند، این افراد هیچ گونه همدلی با کسی که از نظر آنها بد است و یا کار نادرست انجام داده است ندارند. رحم و بخشش ندارند و معتقد هستند که افرادی که خطا کردند باید بیش از جرمشان مجازات شوند.
درواقع این افراد براساس مکانیسم «همانندسازی با والدین» با والدینی که سرزنش گر و یا بسیار اخلاقگرا بودند را قورت داده اند. ممکن است آنها در خانواده ای بوده اند که بیش از اندازه بر روی اخلاق تاکید کرده اند و فقط وقتی که فرزندان به اخلاق توجه می کردند و یا اخلاق گرایانه عمل می کردند به آنها توجه می کردند.
خانواده ای که در آنها انعطاف ناپذیری زیاد است، باید و نبایدها زیاد است و دائما دم از اخلاق می زنند و دائما راجع به دیگران قضاوت می کنند که مردم باید اینطور باشند و ما باید اینطور باشیم.فرزندان وقتی در این خانواده قرار می گیرند، گاهی اوقات گویا والدینشان را قورت می دهند و به شدت تنبیه گر سرد و تحقیرآمیز و بی عاطفه می شوند. حتی در تن صدایشان هم ذره ای ازلطافت و دلسوزی نیست.
مراجعی داشتیم، خانمی بود شوهرش خطایی انجام داده بود، این خانم علی رغم اینکه شوهرش مسئولیت خطای خود را به عهده گرفته بود و می گفت واقعا پیشیمان هستم و هرکاری که لازم باشد انجام می دهم، این خانم به هیچ وجه نمی توانست او را ببخشد.
من به او گفتم؛ اگر نمی توانی ببخشی پس این رابطه را ادامه نده، اما او در عین حال نمی توانست او را رها هم کند و می گفت باید او را به اشد مجازات برسانم و به همین دلیل رفتارهایی را در پیش گرفته بود که تا می تواند عذابش دهد و لابلای حرفهایش(آن خانم) می گفت؛ من فقط با یک نفر رابطه خوبی داشتم و او پدرجونم بود، بابایی من! و پدرم همیشه می گفت تو بهترین دختر دنیا هستی، من همیشه سعی می کردم اخلاقی باشم. من نگذاشتم کوچکترین چیزی در زندگی من بالا و پایین شود.
کسانی که طرحواره تنبیه دارند به شکلی خودشیفتگی پنهان هم دارند، چون خیال می کنند که خیلی کارشان درست است. بیشتر وقتها این طرحواره با طرحواره های دیگر هم نسبت دارد.
خانمی که اضافه وزن دارد و با خود می گوید؛ این چه بدنی است که من دارم، حالا که غذا زیاد خوردم دیگر نباید دو روز غذا بخورم و خودش را تنبیه می کند و خودش را گرسنه نگه می دارد و اگر هم پرخوری کند بشدت هم احساس گناه می کند، یا کسانی که به شدت خودشان را سرزنش می کنند و می گویند: من احمق… من خر… من بیشعور… من نفهم!
همه این این افراد ذهنیتی دارند که ما به آن می گوئیم ذهنیت والد تنبیه گرکه ریشه در طرحواره تنبیه دارد، این ذهنیت در بیماران مرزی هم بسیار مشاهده می شود.
4_ تست طرحواره تنبیه
برای اجرای تست طرحواره تنبیه لینک زیر را لمس کنید و آن را اجرا کنید، البته در نظر داشته باشید که تست به تنهایی ملاک تشخیص نیست و خوب است که با یک درمانگر صاحب صلاحیت در زمینه طرحواره درمانی نیز مشورت کنید:
5_ نشانه های تله تنبیه در ازدواج
اگر که شما گرفتار تله تنبیه هستید، انتقادگری بی رحم و بسیار سخت گیر هستید، کافی ست همسرتان دست از پا خطا کند، معتقد هستید که او را باید به اشد مجازات برسانید و این در حالیست که همه آدم ها ممکن است که خطا کنند و ما باید ضمن قاطعیت، گاهی گذشت داشته باشیم، گذشت و ایثار رمز دوام رابطه است، البته این به معنی نادیده گرفتن مشکلات نیست، بلکه لازم نیست همه چیز را حتماً حل کنیم، گاهی اوقات باید رها کنیم و سخت نگیریم و گذشت داشته باشیم.
اما شما معتقد هستید که دیگری باید حتماً به سزای عمل خود برسد، شما معتقد هستید که همسر هر خطایی انجام می دهد،حتما از روی غرض و از روی نیت پلید این کار را انجام می دهد، در حالی که گاهی اوقات افراد هیچ غرضی ندارند.
بعضی از افرادی که گرفتار طرحواره تنبیه هستند معتقدند؛ برای من صداقت و وفاداری خیلی مهم است، این افراد ممکن است که کوچکترین چیزی را به حساب بی وفایی یا نا صادقی بگذارند، آنها در نظر نمی گیرندکه با یک انسان طرف هستند، از نظر آنها انسانها یا دیو هستند یا فرشته، یا بدند یا خوبند، در صورتی که وقتی که رفتار بدی از ما صادر می شود دلایل و عوامل بسیار زیادی بعنوان علت آن رفتار، نقشآفرینی میکند، اما شما معتقد هستید که فقط یک دلیل دارد و آن نیت پلید است.
شما به جزئیات رفتار دیگران بیش از اندازه توجه می کنید و بسیار انتقامجو هستید، در هر زمینه ای می خواهید بفهمید که نیت آنها چیست؟ این طرحواره با طرحواره بدرفتاری و بی اعتمادی تا اندازهای ارتباط دارد، اما با آن متفاوت است.
6_ روش درمان طرحواره تنبیه چیست؟
ما در درمان طرحواره تنبیه میخواهیم به این افراد، آسانگیری و گذشت و تساهل را یاد دهیم. کتاب حکومت بایدها که توسط من (ارسطو رضایی) نوشتهشده است، در این کتاب من، 10 باوری که محتوای «بایدی» دارند و باید اندیشی است را نشانه گرفتهام.
«بایدها» باعث انعطافناپذیری میشوند، وقتی معتقدم که« آدمها باید منصف باشند» معنایش این است که هرکسی باید با مسئولیت رفتارش روبرو شود.
ما به این افراد آموزش میدهیم که تنبیه الزاماً منجر به اصلاح رفتار نمیشود، ما با پیامد موافق هستیم؛ یعنی اگر کسی خطایی کرد، باید با پیامد رفتارش روبرو شود اما با تنبیه موافق نیستیم؛ مثلاً کسی که عمل غیراخلاقی انجام داده است مثل دزدی، باید با پیامدش روبرو شود یعنی مطابق با قوانین محاکمه شود اما درعینحال هم موافق هستیم که در زندان باید مددکارهایی باشند روانشناسانی باشند که با این افراد صحبت کنند، بسیاری از این افراد ممکن است آموزش پذیر باشند، به همین دلیل ممکن است در زندانها مددکارهایی رفتوآمد کنند و کسانی که زندانی هستند با این افراد گفتگو میکنند یا مثلاً اگر شخصی در رانندگی بیش از سرعت مجاز رانندگی کرد، باید با پیامدش روبرو شود یعنی باید جریمه اتومبیل را بپردازد و شاید این رفتار منجر به اصلاح شود.
پیامد با تنبیه متفاوت استف ما این تفاوت ها را به آنها آموزش می دهیم و کمک می کنیم تا انعطاف پذیرانه تر فکر کنند.
تنبیه باعث گستاختر شدن فرد میشود؛ بنابراین ما با پیامد موافق هستیم ما به این افراد در مورد نحوه برخورد با افراد خطاکار را آموزش می دهیم، به همین دلیل نوجوانان و یا کودکان وقتیکه جرمی را انجام میدهند به کانون تربیت و اصلاح ارجاع داده میشوند و نمیروند زندان و آنجا بر اساس اصول روانشناسی آموزش میبینند.
پژوهشهای دیگری هم نشان داده است که سبک تربیتی پدر و مادر سختگیر، اثر تربیتی کمتری دارد و پدر و مادری که سختگیر هستند فرزندان آنها سرکش میشوند، بنابراین اگر شما طرحواره تنبیه داشته باشید، ممکن است فرزندان شما بزهکار شوند. بیشتر بخوانید
این مطلب را هم به مراجعانی که طرحواره تنبیه دارند آموزش میدهیم که فرزندانی که در خانواده سختگیر رشد میکنند، خانوادهای که طرحواره تنبیه دارند در دام بیارزشی میافتند و خودشان را دوست ندارند و عزتنفس شان نابود می شود.
والدین سختگیر به خاطر رفتار بد بچهها را تنبیه میکنند، اما والدین کارآمد توضیح میدهند که چرا رفتارش بد است و آموزش میدهند که باید چه رفتاری را انجام دهند.
اگر شما والدینی هستید که طرحواره تنبیه دارند و در تربیت فرزندان سردر گم هستید در کارگاه فرزند پروری برای والدین که در مرکز روانشناسی خودبیداری برگزار می شود شرکت کنید.
ما برای بیمار روشن میکنیم که آیا هدف از تنبیه صرفاً این است که خودت را راحت کنید یا اینکه میخواهید که او هم تغییر کند؟ اگر که میخواهی تغییر کند تنبیه کارآمد نیست.
در یوتیوب حدوداً چند سال قبل یکی از دوستان بزرگوار مصاحبهای را با من انجام داده بود درباره برخورد یک معلم با یک دانشآموز و من هم تحت عنوان اقتدار و قدرت دربارهاش صحبت کرده ام ویدئو را در لینک زیر مشاهده کنید:
اقتدار یا قدرت؟
اقتدار توسط والدین کارآمد به وجود میآید، یعنی والدین طوری رفتار میکنند که بچهها ارزشها را درونی میکنند و یا اینکه میدانند که اگر مطابق با ارزشها و معیارهای اخلاقی عمل نکنند چه پیامدی در انتظار آنها است، ولی قدرت توسط والدین سختگیر و یا تنبیه گر اعمال میشود. قدرت باعث میشود که بچهها بهمحض اینکه متوجه می شوند پدر و مادر نظارت ندارند، کار دلخواه خود را انجام می دهند، اما اقتدار باعث میشود که حتی وقتی پدر و مادر هم نباشند فرزندان کاری را انجام دهند که پدر و مادر دوست دارند.
ما به این بیماران آموزش میدهیم که بهجای قدرت، اقتدار داشته باشند. به آنها آموزش میدهیم که چگونه اقتدار داشته باشند و چگونه بتوانند در روابطشان مدبرانه عمل کنند.
ما به آنها آموزش میدهیم که شما قرار نیست از قواعد اخلاقی دست برداریدف بلکه قرار است که بجای اینکه از آن بهعنوان چماق استفاده کنید، از آن بهعنوان یک راهنما استفاده کنید و سکانداری کنید، زیرا تنبیه منجر به تخریب احساس ارزشمندی فرد می شود و منجر به خشم پنهان می شود، سبب میشود که فرد خطاکار بیشتر انگیزه پیدا کند.
برای درمان طرحواره تنبیه لازم است در کارگاه زیر شرکت کنید برای این منظور روی عکس زیر کلیک کنید:
7_ طرحواره فرهنگی تنبیه
اخیرا پژوهشهایی در زمینه طرحواره های فرهنگی شده است که علاوه بر وجود طرحواره های شخصی، وجود طرحواره های فرهنگی و تاثیر آن بر افکار و رفتار و احساس ما را نیز نشان می دهد، در متن زیر، آنچه که گفته می شود صرفا یک فرضیه است و پژوهش دقیقی برای آن وجود ندارد، اما قابل تامل و تفکر است، این متن دستنوشته ای از جانب من(ارسطو رضایی) می باشد.
یکی از طرحواره های بسیار جدی و رایج و قدیمی در فرهنگ کشور ما طرحواره فرهنگی تنبیه است، این طرحواره باعث میشود که وقتی فردی خطایی را و یا جرمی را مرتکب میشود میخواهیم فراتر از قانون او را مجازات کنیم، به همین دلیل بعضی از مردم شکایت نمیکنند و به قانون مراجعه نمیکنند بلکه میخواهند خودشان فرد مقابل را به سزای عملش برسانند و به همین دلیل ما شاهد خشم و خشونت انتقامگیریها دعواهای قومی درگیریها چاقو کشیدنها و غیره میشویم.
بر اساس قانون،وقتیکه فردی خطایی انجام میدهد باید مطابق با قانون با او برخورد کرد اما گاهی مردم میخواهند فراتر از قانون با آنها برخورد کنند آنها میخواهند او را به شدت تنبیه کنند و باور دارند که اگر کسی کوچکترین اشتباهی کرد باید او را به اشد مجازات رساند. البته بعضی از افراد هم به طرحواره خود حمله میکنند و بیشازاندازه گذشت و آسانگیری دارند.
بارها در اینستاگرام درباره افرادی که جرمی مرتکب شده اند مطالبی نوشته اند، مثلاً قتلی که توسط پدر رومینا انجام شد. وقتی که کامنتها را مطالعه میکردم متوجه می شدم که بسیاری از مردم خواستار وحشیانه ترین مجازات برای او بودند. این نشان میدهد که طرحواره تنبیه یکی از طرحواره های فرهنگی ما می تواند باشد.
ضمن اینکه می توانیم عمل قتل توسط پدر رومینا را مجرمانه بدانیم و انتظار داشته باشیم که قانون او را مجازات کند، افکار درست این است که فقط از یک جنبه به رفتار او نگاه نکنیم و تصور نکنیم که فقط اراده و خواست او باعث این جنایت شده است، بلکه باید بستر و فرهنگی که او در آن رشد کرده است، آموزش هایی که دیده است و…. را در نظر بگیریم و ضمن اینکه با مجازات برای افراد بزهکار موافق هستم، اما باید زمینه های شکل گیری را بدانیم تا بتوانیم تغییراتی به وجود بیاوریم تا زمینه ارتکاب این جرم ها کم شود.
مثلاً آموزش برای مناطقی که تصور می کنند اگر که دختران آنها عاشق شوند دچار فحشا شدهاند و یا تصور می کنند که اگر دختر آنها به روابط متعدد پناه برده غیرتشان باید باعث شود که او را به قتل برسانند.
اگر که بشود این طرحواره و یا اسکیما را تغییر داد، شاید به جای تمرکز بر مجازات، بر روی پیشگیری و آموزش تمرکز بیشتری انجام شود تا زمینه برای شکل گیری شخصیت های بزهکار و مجرمانه در آینده کمتر شود.
در کشورهای پیشرفته به جای آنکه سازمان ها و نهاد ها و ادارات هزینه را صرف دادگاه ها، محاکم قضایی، وکلا و قضات اجرای احکام و غیره کنند، یک هفتم آن را در زمینه اصلاح جامعه و آموزش هزینه می کنند و به این وسیله زمینه جرم و جنایت در کشور های آنها کمتر می شود، حتی در بعضی از کشورها زندان ها بسته است و زندانی وجود ندارد.
اگر روانشناس هستید و می خواهید طرحواره درمانی را به صورت کامل بیاموزید می توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید و بسته کارگاه طرحواره درمانی برای درمانگران را که بر اساس سر فصلهای انجمن بین المللی طرحواره درمانی تهیه شده است تهیه کنید:
اگر شما یا اطرافیانتان مبتلا به طرحواره تنبیه هستید برای دریافت مشاوره حرفه ای یا شرکت در کارگاه ها و خرید بسته ها در ساعت کاری (از 9صبح تا 18 همه روزه به جز روزهای تعطیل) باشماره های زیر تماس بگیرید یا در واتساپ یا تلگرام پیام بگذارید.
اگر خارج از کشور هستید و یا با ارسال تیکت راحتتر هستید از طریق فرم زیر برای ما پیام بگذارید ما در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
درباره ارسطو رضایی
مرکز روانشناسی خود بیداری آموزش به دانتشجویان روانشناسی و روانشناسان و خانواده ها
نوشتههای بیشتر از ارسطو رضایی6 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام
شوهر من خیلی کینه ای بود
به سختی اشتباهات من یا بچه ام می بخشید
مدت طولانی باهم قهر میکرد
وقتی عصبی میشد تحقیرو توهین بسیار بدی رو میگفت.
زندگی ما تا مرز جدایی رفت
تا وقتی که به خودش قبول کرد برای درمان راضی شو
خداروشکر با درمان های علمی شما تونست خودش درمان کنه.
واقعا نجات بخش زندگیمون شدید💗
سلام
من به شدت معتقدم ادم باید جواب کار اشتباهشو ببینه
با توضیحاتی که دادید فهمیدم گرفتار طرحواره تنبیه شدم.
خیلی ممنون که رایگان این مقاله ها تست دراختیار میزارید🌹
با سلام
من خیلی خودمو سرزنش میکردم
و نمی تونستم کسی ببخشم
و واقعا خودم از این رفتار خسته شدم.
در کارگاه شفای کودک درون شرکت کردم
و واقعا تونستم طرحواره تنبیه درمان کنم.
خیلی ممنون از آقای دکتر رضایی و مرکز مشاوره خوبشون❣️
به نظر شما کسانی که این طرحواره رو دارند چه رفتاری نشون ميدند؟؟
ایا ارام هستند یا عصبانی؟ پرخاشگر هستند یا خیر؟
درمقالات مفصلا توضیح داده ام
سلام ممنون
بله من این رفتار هارو بسیار در جامعه دیدم..
با جمله با هر کی مثل خودش..
یا هر عملی عکسالعملی داره..