طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟
در این مقاله به نشانههای طرحواره خویشتن داری ناکافی، علل آن، روشهای مقابلهای و راهکارهای درمانی مورد بررسی قرار میدهیم.
تماس با روانشناس: 09023522348
خودانضباطی ناکافی
طرحواره خویشتن داری ناکافی یا خودانضباطی ناکافی به این معنا است که فرد ناتوان در کنترل احساسات منفی خود مانند خشم و ناراحتی است، همچنین نمیتواند با شکستها و ناکامیها به درستی برخورد کند.
درمان خویشتن داری ناکافی
اطلاعات جمعآوری کنید، رفتار اصلی را انتخاب کنید، تحقیق کنید، نظارت بر خود داشته باشید، اهداف را تعیین کنید، پیشرفت خود را علامت گذاری کنید، و انگیزه خود را افزایش دهید.
طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟
چرا بعضی از افراد نمی توانند به اهداف خود پایبند باشند و زود آن را رها می کنند؟ چرا بعضی از افراد با وجودی که برنامه ریزی می کنند ولی بر اساس برنامه ریزی عمل نمی کنند؟ چرا بعضی ها زود تسلیم خواسته ها و وسوسه های لحظه ای خود می شوند؟ چرا بعضی از افراد نمی توانند جلوی خشم خود را بگیرند؟ شاید این افراد مبتلا به«طرحواره خویشتن داری ناکافی»باشند.
من ارسطو رضایی هستم روانشناس بالینی، در این مقاله به صورت کامل می خواهم در مورد طرحواره خویشتن داری ناکافی به زبان ساده توضیح دهم، از شما می خواهم صبور باشید و به صورت کامل و با حوصله این نوشته را مطالعه کنید، پادکست ها را بشنوید، تست طرحواره خویشتن داری ناکافی را اجرا کنید، علائم این طرحواره را بشناسید، مثال ها را بخوانید و در انتها در مورد روش درمان این طرحواره توضیح خواهم داد.
1-پادکست طرحواره خویشتن داری ناکافی
1_ پادکست طرحواره خویشتن داری ناکافی
2_ ویدئوی معرفی طرحواره خویشتن داری و خود انظباطی ناکافی
در ویدئوی زیر مفصلا در مورد طرحواره خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی توضیح داده ام، برای مشاهده ویدئو فیلترشکن خود را خاموش کنید
3_ تعریف طرحواره خویشتن داری ناکافی و خود انضباطی چیست؟
تله خویشتن داری ناکافی و تله خود انضباطی، اگرچه که غالباً همراه باهم نام برده میشوند، ولی شبیه به هم نیستند، ولی غالباً با یکدیگر همبستگی دارند؛ خویشتنداری یعنی ما توانایی داشته باشیم هیجانها و تکانههای خودمان را کنترل کنیم.
خود انضباطی یعنی ما بتوانیم خستگی و ناکامی را هنگامیکه قرار است که به دنبال اهداف برویم یا کارها را انجام دهیم تحملکنیم.
بنابراین خویشتنداری یعنی اگر خشم یا حسی به سراغ من میآید و من بتوانم این تکانه را نگهدارم، خود انضباطی یعنی اگر من برنامهریزی برای یک هدفی برنامهریزی میکنم (مانند اینکه برای کنکور میخواهم بخوانم یا برای گرفتن گواهینامه میخواهم مطالعه کنم یا هر کار دیگری میخواهم انجام دهم یا کاری را قرار است قبول کنم و یک برنامه مشخص داشته باشم ) اگرچه خسته و اذیت میشوم ولی میتوانم تحملکنم.
کسانی که طرحواره خویشتنداری و خود انضباطی ناکافی دارند نمیتوانند هیجانهای خودشان را کنترل کنند و نمیتوانند رضایت لحظه را برای رسیدن به اهدافشان به تعویق بیندازند.
بهعنوان مثال اگر برای کنکور میخواهند بخوانند و باید روزی چند ساعت مطالعه کنند و به این دلیل باید از خیر اینترنت یا تماشای تلویزیون و…به صورت موقت بگذرند، قادر نیستند برای رسیدن به هدفی که قرار است در آینده به آن برسند از لذت الآن چشمپوشی کنند، اینها معتقدند که سرکه نقد به از حلوای نسیه!
اگرچه تله خویشتن داری ناکافی و تله خود انضباطی شدت و ضعف دارند، ولی اگر خیلی شدید باشد مثل بچههایی هستند که هیچگونه انضباطی به آنها یاد داده نشده و نمیتوانند انضباط داشته باشند و سعی میکنند از مسائلی که باعث ناراحتی میشود دوری کنند.
4_ افراد مبتلا به تله خویشتن داری ناکافی و تله خود انضباطی تکانشگرند یعنی چه؟
ما در برابر تکانه میتوانیم تصمیم بگیریم که بر اساس آن رفتار کنیم یا نکنیم، ولی افرادی که تکانشی هستند یا خویشتنداری ناکافی دارند، نمیتواننداین گونه عمل کنند.
افراد مبتلا به طرحواره خویشتن داری خود انضباطی ناکافی، گاهی حواسپرت هستندو میگویند: «من گیج هستم. نمیدانم چرا اینجوری هستم؟ نمیدانم چرا فراموش میکنم؟» اگر مشکل از اختلالات مغزی نباشد ممکن است آنها در شرایطی رشد کرده اند که یاد نگرفتهاند که خود انضباط باشند، پشتکار نداشته اند و انگیزه نداشته اند، همه این رفتارها نشان از طرحواره خود انضباطی ناکافی و خویشتنداری ناکافی دارد.
افراد مبتلا به طرحواره خویشتن داری ناکافی خود انضباطی اگرچه سعی میکنند خشم را در خودشان کنترل کنند، اما نمیتوانند. آنها سعی میکنند که امیال ناگهانی و وسوسهها را در خودشان کنترل کنند، اما نمیتوانند. بیشتر بخوانید
ممکن است فکر کنید طرحواره خویشتن داری ناکافی با اعتیاد ارتباط دارد، درصورتیکه اگرچه که بیشتر افرادی که معتاد و یا الکلی هستند این طرحواره را دارند. اما اینطور نیست که ما بگوئیم که هرکسی که معتاد است، فقط طرحواره خویشتن داری و خودانضباطی ناکافی را دارد.
ممکن است که فرد اصلاً طرحواره خویشتنداری و خود انضباطی ناکافی نداشته باشد، اما طرحواره های دیگری دارد که برای فرونشانی درد آن از مواد مخدر استفاده میکند .
همه ما گاهی وقتها عصبانی میشویم و دکمههای فشاری داریم، بنابراین هر کسی در درون خود کودکی دارد که عصبانی میشود. اما باید یاد بگیریم که چگونه خویشتنداری و خود انضباطی کنیم؛ یعنی ذهنیت بزرگسال باید آنقدر قوی باشد که بداند کجا و چقدر و به چه صورتی باید خشم خودش را نشان دهد.
بیشتر اوقات وقتیکه ما با مراجعین مبتلا به طرحواره خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی صحبت میکنیم، اینطور نیست که آنها خاطرهای داشته باشند بلکه بیشتر اوقات، خارج از حوزه هوشیاری و خارج از کنترل تجربه میشود. اصلاً نمیفهمند که چه اتفاقی افتاده است، چیزی در ذهنشان نیست! وقتی از آنها میپرسیم قبل از آن به چه چیزی فکر کردی بیشتر اوقات نمیدانند! زیرا اصلاً فکر نمیکنند.
درباره تفاوت خشم و پرخاشگری قبلاً صحبت کردیم، خشم یک هیجان سالم و پرخاشگری یک رفتار ناسالم است. بیشتر بخوانید
5_ ریشه های تحولی طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟
کسانی که این طرحواره خویشتن داری ناکافی و خود انظباطی دارند، غالباً در خانوادههایی با شرایط زیر رشد کردهاند:
- بلد نبودند فرزندان خودشان را راهنمایی کنند.
- خانوادههایی که بیشاز اندازه بچهها را کنترل کرده اند و آموزش نداده اند که چگونه هیجانات خودشان را بهصورت سالم بروز دهند.
- والدینی که اجازه کودک بودن به بچه ها ندادند.یکی از مراجعین من (ارسطو رضایی) مردی بود که در خانوادهای بود که اصلاً اجازه داده نمیشد بازیگوشی کند و هر نوع تفریحی غیرمجاز بود، این فرد به دلیل اینکه در چنین شرایط سفت و سختی رشد کرده بود، هنجارشکن شده بود و میگفت: از هرگونه انضباطی بیزارم. یکی دیگر از مراجعین من در خانوادهای بود که پدر و مادر به او، نحوه ابراز خشم را بهصورت سالم آموزش ندادند و به همین دلیل او بهصورت پرخاشگرانه خشمش را نشان میداد و خانواده هم به خاطر این پرخاشگری با او میجنگیدند و این باعث شده بود که وارد یک دور باطل شود.
- پدر و مادری که اجازه نمیدهند فرزندان با مشکلات زندگی آشنا شوند.
- پدر و مادرهایی که ایثارگر هستند بسیار زیاد بیشاز اندازه به بچهها توجه دارند و نگرانی بسیار زیاد دارند و بهجای آنها کارها را انجام میدهند.
خانوادهای که آنقدر مشکلات زیاد دارد مانند اعتیاد، بیکاری و غیره که وقتی ندارد برای اینکه به تربیت فرزندان فکر کنند و فرزندان همینطوری بزرگ میشوند هم در معرض شکلگیری این طرحواره هستند.
بهطورکلی والدین باید به فرزندان یاد دهند که چگونه احساسات خودشان را مدیریت کنند، وسوسههای خودشان را مدیریت کنند، چگونه خستگیها و ناکامیها را تحمل کنند. البته اگر افراطی باشد قطعاً آسیبهایی خواهد زد. اما تا اندازهای فرزندان متناسب باسنوسال باید ناکامی بکشند.
ممکن است نوشتن تکلیف برای بچه سخت باشد و مادر برای اینکه کار را راحت کند دو دقیقه براش تکلیف را بنویسد. این فرزند ممکن است در آینده در معرض طرحواره خویشتنداری ناکافی و خود انضباطی ناکافی قرار بگیرد.
6_ یک مثال برای درک طرحواره خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی
یکی از مراجعینم میگفت؛ تقریبا دو سال هست که برای گرفتن کارت ملی باید به اداره پست مراجعه کنم اما چون میدانم در آنجا معطل میشوم و کلی باید وقتم گرفته بشود، حوصله ندارم بروم.
شاید شما هم تمایل داشته باشید که کارها را به تعویق بیندازید و اگر بخواهید کاری را انجام بدهید که دوست ندارید کلی غرغر میکنید. شما نمیتوانید تمرکز و پشتکار داشته باشید حتی وقتیکه خیلی دوست دارید کاری را انجام بدهید که به آن علاقهمند هستید،خیلی زود از کار دل زده میشوید مشکل اصلی شما این است که نمیتوانید رضایت لحظهای را فدای رضایت آینده کنید شما نمیتوانید دندان روی جگر بگذارید و حوصله به خرج بدهید تا بعدا پاداشهای بزرگتری بگیرید.
چون نمیتوانید رضایت فوری خود را به تعویق بیاندازید ممکن است که در دام انواع و اقسام اعتیاد مانندپرخوری، مشروب و مواد افتاده باشید البته اعتیاد نشان دهنده این نیست.
7_ علائم طرحواره خویشتن داری ناکافی و خود انضباطی ناکافی چیست؟
- تکانشگری، حواس پرتی، آشفتگی، بی میلی در پشتکار برای انجام تکالیف ملال آور و روزمره، بیان شدید هیجانها، عادت در به تاخیر انداختن کارها و بی ثباتی در پیگیری اهداف تمام این رفتارها معمولاً برای دست یافتن به رضایت لحظه ای و فدا کردن اهداف آینده می باشد.
- این طرحواره در بیمارانی دیده می شود که قادر به کنترل کردن خود در بسیاری از موقعیت ها و منضبط کردن خود نیستند و هر وقت خواستند که هیجان ها و تکانه های شان را محدود کنند با شکست مواجه شدند.
- ذهنیت تکانشی مربوط به طرحواره خویشتن داری ناکافی است، ذهنیت تکانشی، بخش طبیعی وجود هر انسانیست، هر کسی در درون خود کودکی دارد که عصبانی می شود ولی اگر این مسئله تحت نفوذ خویشتنداری، خود انضباطی قرار نگیرد، به یک پدیده ی ناسازگار تبدیل می شود.
البته ممکن است مشکلاتی مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی، راه رسیدن کودک به این امر را ناهموار سازد، بیشتر وقتها باورها و احساسات خاصی این طرحواره را همراهی نمی کنند، بلکه بیماران این طرحواره را خارج از کنترل شان تجربه می کنند، یعنی اصلا نمی فهمند چه اتفاقی افتاده است و هیچ فکری در ذهن آنها نیست.
8_ پرسشنامه طرحواره خویشتن داری ناکافی و خود انضباطی ناکافی
برای اینکه مطمئن شوید که آیا گرفتار این طرحواره هستید یا خیر، تست زیر را تکمیل کنید:
9_ هدف از درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟
طرحواره خویشتن داری و خودانضباطی ناکافی به راحتی قابل درمان است، البته اگر که بخواهید، من مراجعان زیادی داشتم که پس از درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی به آرامش رسیدند، بعضی از آنها وقتی به روانپزشک مراجعه می کنند، ممکن است دارو دریافت کنند، اما ما می توانیم بدون نیاز به دارو این افراد را( درصورتی که بخواهند) درمان کنیم، البته در ابتدا باید تشخیص دهیم مشکلشان واقعا همین است یا مربوط به مشکل دیگری است؟ طبیعتا تشخیص دقیق این موضوع مربوط به روانشناسان صاحب صلاحیت می باشد.
ما در درمان این طرحواره به دنبال چه چیز هستیم؟
- آموزش برای اینکه چگونه بتوانند برای برنامههای آینده و اهداف آینده از لذتهای لحظهای چشمپوشی کنند.
- کمک به بیماران در رها کردن رضایت لحظه ای برای دستیابی به اهداف بلند مدت آینده
10_ نحوه درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی
برای درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی بسته های زیر را تهیه کنید:
اگر روانشناس هستید و می خواهید طرحواره درمانی را به صورت کامل بیاموزید می توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید و بسته کارگاه طرحواره درمانی برای درمانگران را که بر اساس سر فصلهای انجمن بین المللی طرحواره درمانی تهیه شده است تهیه کنید:
اگر شما یا اطرافیانتان مبتلا به طرحواره خویشتن داری ناکافی هستید برای دریافت مشاوره حرفه ای یا شرکت در کارگاه ها و خرید بسته ها در ساعت کاری (از 9صبح تا 18 همه روزه به جز روزهای تعطیل) باشماره های زیر تماس بگیرید یا در واتساپ یا تلگرام پیام بگذارید.
اگر خارج از کشور هستید و یا با ارسال تیکت راحتتر هستید از طریق فرم زیر برای ما پیام بگذارید ما در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
درباره ارسطو رضایی
مرکز روانشناسی خود بیداری آموزش به دانتشجویان روانشناسی و روانشناسان و خانواده ها
نوشتههای بیشتر از ارسطو رضایی14 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام
تحمل شکست رو ندارم و تا حد امکان از روبه رو شدن با مشکلات و پذیرش مسئولیت بخصوص کارها بزرگ خودداری میکنم
آقایی دکتر با این نشانه ها من این طرحواره خویشتن ناکافی ممکن داشته باشم ؟
این علامت طرحواره وابستگی است
سلام آقای دکتر
فرزند من ۱۸ سالشه و این هنجارشکنی که گفتین در همه ی رفتارهاش با ما مدرسه و اجتماع داره
رفته رفته داره بیشتر میشه و به شدت لجباز و خودرای شده
آیا همه ش به همین طرحواره بر میگرده؟ برای درمان چیکار کنیم؟
سلام 18 سال سن بلوغ است، پرخاشگری دلایل متعددی دارد، گاهی علت پرخاشگری نوجوانان بر می گردد به محبط ناسالمی که در آن رشد کرده اند گاهی به اختلال بیش فعالی و تکانشگری مربوط است گاهی به اختلال سلوک درمان نشده یا اختلال نافرمانی مقابله ای حل نشده، بنابراین بهترین کار این است که به یک روانشناس نوجوان و کودک فرزند خود را نشان بدهید، برای این منظور می توانید از روانشناسان مرکز خودبیداری کمک بگیرید.
مطالب سایت شما کاملترینه واقعا خوشحالم بابت پیدا کردن سایت شما
من به دنبال مطالب روانشناسی برای خودشناسی بیشتر بودم که با سایت شما اشنا شدم
واقعا عالی هستید
ممنون از شما
شما بینظیرید
ممنون
خیلی عجیبه که از اصطلاح بیمار برای کسی که حتی یک طرحواره فعال داشته باشه استفاده میکنید.
بیمار اصطلاح رایج است
هر آنچه رایج باشد صحیح نیست
ذهنیت خود شماست ک فکر میکنید واژه بیمار واژه خوبی نیست !
مثلا بگیم چرا یکی سرما خورده بهش میگید بیمار
ب کسی ک ایدز هم داره میگید بیمار
و کسی ک چند تا مریضی هم داشته باشه چ یکی فرقی ندارد برای دکتر اون بیمار هست !
کسی که سرما خورده آیا بیمار نیست !
واژه بیمار مشخصا باید انواع بیماری هارو داشته باشه تا پزشک اون را بیمار ببنید !تعریف از بیمار چیست !
بنظرم همین پذیرش ک فرد داشته باشه ک من بیمارم و نیاز ب درمان دارم خیلی میتونه در روند درمان موثر واقع شه
هر چیزی ک خودت یا دیگران و آزار بده میشه بیماری حالا چ جسمی چ روحی !
بنظرم شمایی ک نسبت ب یک کلمه بیمار انقد تعجب میکنید و خوشتون نمیاد تکانه های بالا دارید و خیلی زود از حرفای بقیه ناراحت میشید و بهتون بر میخوره